****Tarım ve Orman Bakanlığı, tarımda üretim planlamasının önemini anladı. Planlama için bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu nihayet görüldü.
****Tarımda acaba hangi ülkelerde üretim planlaması bulunmamaktadır. Ülkemizde, 2023 yılında tarımda bir üretim planının hazırlığına başlandı. Tarımda üretim planına kimse karşı değildir. Ancak ben yaptım, benim yaptığım her şey doğrudur, benden başkası bilmez, benim yaptığımda eksik olmaz mantığı ile gidilirse birçok eksiklikler ve yanlışlıkların olacağı bir planlama ortağa çıkar.
Faturayı milletimiz, çiftçimiz her zaman olduğu gibi öder… Bunu pide ve lahmacun olayında geçen haftalarda gördük. Gıdada büyük bir skandal yaşanmıştı. Bakanlığın güvenirliği tartışılıyor. Talimat iptal edilmiş. Düzenlemeler aynen duruyor. Ne değişti. Pide lahmacun yerken içinde neler var, ne eti var nereden bileceğiz. İllere gönderilen talimat yazısından, Bakana bilgi verilmediği de ortaya çıktı…
O nedenle bu yazıyı özellikle Tarım ve Orman Bakanının dikkatine sunuyorum. Bu konuda çok önemlidir. Artık birlikte çalışmaya ve birlikte karar vermeye alışmalıyız. Tüm tarım paydaşlarının uzmanlık alanlarında verdikleri görüşler dikkate alınmalıdır. Herkes uzmanlık alanında görüş vermelidir. Zaten bakanlar kendilerine bilgi verenlere önce, bu konu sizin uzmanlık alanınıza giriyor mu, uzmanlık alanınız nedir diye sorsa, birçok sorunda çözülür.
****Böyle bir planlamanın yasal dayanağı olmadığı tespit edilmişti. Bu eksiklik giderildi. Üretim planlaması hazırlığı başlatılmış oldu.
****Öncelikle Tarım Kanunu’nda, 05.04.2023 tarihli ve 32154 Sayılı Resmi Gazete' de yayınlanan 7442 sayılı Kanun ile 7’nci maddesinde değişikliğe gidilmişti.
****Yapılan değişiklikte; “Tarım sektörü ile ilgili politikaların tespit edilmesi, planlanması ve koordinasyonu ile ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak uygulanmasında Bakanlık yetkilidir. Tarımsal üretimin planlanması, gıda güvencesi ve güvenliğinin temin edilmesi, verimliliğin artırılması, çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğin tesis edilmesi için Bakanlıkça belirlenen ürün veya ürün gruplarının üretimine başlamadan önce Bakanlıktan izin alınır.
Bakanlık, arz ve talep miktarı ile yeterlilik derecesini dikkate alarak hangi ürün veya ürün gruplarının üretileceği ile tarım havzası veya işletme bazında asgari ve azami üretim miktarlarını belirler” deniyor ve sonunu da; “Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir”.. ifade ediliyor.
****Tarım ve Orman Bakanlığı, bu maddenin hükümlerine dayanılarak hazırlanan "Tarımsal Üretimin Planlanması Hakkında Yönetmelik" taslağını görüşe açtı.
***Birinci Bölümde; Bu Yönetmeliğin amacının, tarımsal üretimin planlamasına yönelik usul ve esasları düzenlemek olduğu, hayvansal ve su ürünleri üretiminde tarım havzası veya işletme bazında üretimin planlanmasına esas iş ve işlemleri kapsadığı belirtiliyor.
***İkinci Bölümde; Görevli kurum ve kuruluşlar belirtiliyor.
***Üçüncü Bölümde; Tarımsal Üretimin Planlanması ve Üretim İzinlerinin Verilmesi başlığı altında;
Bitkisel üretimin planlanması,
Bitkisel üretim izinlerinin verilmesi,
Hayvansal üretim planlaması,
Hayvansal üretim izinlerinin verilmesi,
Su ürünleri üretimi planlaması,
Su ürünleri üretim izinlerinin verilmesi,
Bulunmaktadır.
***Dördüncü Bölümde; “Üretim Planlamasında Başvuruların Alınması, Değerlendirmesi ve Kontrolü Başvuruların alınması ve değerlendirme” var.
****Taslağa ilişkin görüşler “Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik" hükümleri çerçevesinde ekte yer alan tablo formatına uygun olarak görüş isteniyor. Araya bayram tatilinin de girmesi nedeniyle bu sürenin uzatılması gerekiyor. Kurumlar ek sürede isteyebilirler. Görüş gitmesi gereken ancak taslak gönderilmemiş kurumlarda mutlaka görüşlerini göndersinler..
****Taslak hakkında görüşlerimi açıklamak istiyorum.
Taslağın çok acele olarak hazırlandığı görülmektedir.
Taslağın tüm paydaşlara gönderilmesi ve görüş alınması gerekmektedir. Bu görüşler tek tek konu uzmanlarınca değerlendirilmelidir. Bu yapılmazsa çok büyük sorunlar ortaya çıkabilir.
Tarımsal planlama nedir, nasıl yapılır, yapılırken nelere dikkat edilir?
Planlama yetkisi nasıl belirlenecek?
Planlama yetkisi ve faaliyetleri ülke genelinde büyük farklılıklar gösteriyor mu?
Plana başlamadan önce herkes kendi ilçesinin, ilinin durumu ve ne için plan yapıldığı biliniyor mu?
Paydaşların katılımı sağlanıyor mu?
Yerel çiftçilerin ihtiyaçları, endişeleri hakkında bilgi edinmek ve tarımın önündeki engelleri ve fırsatları belirlemek için çiftçileri ve tarım hakkında bilgisi olan diğer kişiler dâhil edildi mi? Bu bilgi, topluluk hedeflerini şekillendirmeye yardımcı olur. Bunlara ulaşmak, politika ve programların geliştirilmesine bilgi sağlar. Bu stratejilerde mutlaka çiftçi desteği olmalıdır.
Bu planlama sürecine rehberlik etmek için tarımsal danışma komiteleri oluşturulacak mı? Mevcut tarım komisyonlarından geri bildirim istenecek mi?
Bu planlama için bir kılavuz hazırlanması düşünülüyor mu?
Profesyonellerden nasıl yardım alınacak?
Envanter ve haritanın önemli kaynaklar olduğu unutulmamalıdır.
Tarım arazilerinin miktarını ve nasıl kullanıldığını anlamak için yerel çiftliklerin ve tarım arazilerinin bir envanteri var mı?
Doğru ve güvenilir veriler toplanmalı ve analiz edilmelidir.
Tarımsal faaliyetler hakkında hayati bir bilgi kaynağı, Tarım Sayımı ve TÜİK’in raporlarıdır. En son Tarım Sayımı 2001 yılında yapıldı. Bu verilerle yapılacak analizler ne kadar doğru ve güvenilir olur?
Vizyonun büyük resim olduğu yerde, hedef belirleme daha belirgindir. Ancak çok fazla hedefe sahip olmak mümkündür. Bu nedenle sürecin bir diğer önemli parçası da büyük, kapsayıcı hedefler yani "AKILLI" hedefler belirlemeye çalışılmasıdır. Bu hedefler spesifik, ölçülebilir, kabul edilebilir, gerçekçi ve zamana bağlı olmalıdır.
Bu konu ile ilgili Bakanlıkta hemen bir eğitimcilerin eğitimi verilmelidir. Bu eğitimcilerde taşra teşkilatının eğitimini yerine getirmelidir.
Tarımsal Üretimin Planlaması Kurulu sadece bakanlık birimlerinden oluşmaktadır. Tarımın diğer paydaşları unutulmuştur. Bu kurulda Meteoroloji Genel Müdürlüğü, odalar, ithalatçılar, ihracatçılar, yerel yönetimlerde olmalıdır. Hem diğer paydaşlarda olmalı hem de bu paydaşların oy hakkı da bulunmalıdır.
Taslakta, kurul raportörlüğü ve sekretaryası Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür, denmektedir. Bu bir kez daha düşünülmelidir. Bakanlığın koordinasyon görevini yapabilecek bir Strateji Başkanlığı varken teknik bir genel müdürlüğünün yapması ne kadar doğru olur?
Eskiler bilir, böyle bakanlığın birçok genel müdürlüğünü ilgilendiren düzenlemeleri APK Başkanlığı yapardı. O kaldırıldı. Yerine Strateji Başkanlığı kuruldu. Bazı görevler hemen diğer genel müdürlüklere verildi!!! Bu düzenleme sadece Bitkisel Genel Müdürlüğü ilgilendirmiyor. Birçok genel müdürlüğü ilgilendirdiği için uyardım. Amaç üzüm yemek olsun…..
****Tarımda üretim planlaması için aşağıdaki konular iyi analiz edilmelidir. Tarımsal işletmelerin verimli ve sürdürülebilir bir şekilde üretim yapabilmeleri için önemlidir.
****Tarımda üretim planlamasını yaparken dikkate almanız gereken bazı faktörler:
-Üretim planlamasından önce, “Devletimizin bir tarım politikası olması zorunludur”. Bu tarım politikasına uygun ve uyumlu bir üretim planlaması yapılması gereklidir.
-Bu üretim planlaması en az beş yıllık olmalıdır. Tüm paydaşlar önünü görmesi ve ona göre planlama yapmaları sağlanmalıdır.
-Araştırma, geliştirme ve veri analizleri sağlanmalı ve izlenmeli,
-İklim ve toprak koşulları araştırılmalı bunların analizleri yapılmalı,
-Toprak koruma ve kullanımına özen gösterilmeli,
-Arazi tahsisi, kaynak planlaması ve kaynak yönetimi belirlenmeli,
-Pazar ve talep araştırılmalı, analizi yapılmalı,
-Konu uzman danışmanları belirlenmeli,
-Verimlilik ve kapasite değerlendirmesi yapılmalı,
-Üretim potansiyeli ve hedefleri belirlenmeli,
-Ürün seçimi yapılmalı,
-Üretim çeşitliliğinin değerlendirilmesinin yapılması sağlanmalı,
-Ürün rotasyonu olacaksa, planlanmalı,
-Planlama kuruluşları belirlenmeli,
-Sürdürülebilir bir tarım yaklaşımı olmalı,
-Tarımsal destekleme politikaları, uygulanması ve izlenmesi belirlenmeli,
-Her ürün için hasat ve ekim takvimi yapılmalı,
-Girdi ve risk yönetimi belirlenmeli,
-Teknoloji, inovasyon, otomasyon, yenilik, araştırma ve geliştirmeye önem verilmeli,
-Sürdürülebilirlik ve Çevre Korumaya önem verilmeli,
-Tarım paydaşları çok iyi belirlenmeli,
-Çiftçilerin tercihleri dikkate alınmalı,
-Tarımda yapılan üretim planlaması bağımsız birimlerce izlenmeli, değerlendirilmeli ve raporlanmalıdır.
****Bu üretim planlaması, her gelen hükümet ve bakan tarafından uygulanmalıdır. Düzenlemelerde görülebilecek yanlışlıklar hemen düzeltilmeli, eksiklikler anında giderilmelidir.
Bakanlığın yapısında reform yapılmalı, konu bazında yapılanması sağlanmalıdır.
Tarımsal destekleme tek bir çatı altında toplanmalıdır.
****Tarım ve Orman Bakanlığı personelinin ücretlerinde iyileştirme yapılmalıdır.
Bu düzenlemeler ve çalışmalarda başarı, personelin geçim sıkıntısı çekmemesi, huzurlu ve mutlu olması ile sağlanabilir. Temmuz ayında zamlar açıklanmadan Tarım ve Orman Bakanı tarafından gerekli destek verilmeli ve girişimlerde bulunulmalıdır.
Bu taslağın yetersiz olduğu ve bazı konuların atlandığı görülmektedir. Çok iyi bir takım kurulmalı ve yönetmeliğin son şekli tüm eleştirilerin dikkate alınarak çıkarılması sağlanmalıdır.
Günümüzde başarı, düzenleme çıkarmak kadar düzenlemenin uygulanması ile ölçülmektedir. Uygulamada ne kadar eksiklik ve yanlışlık az ise düzenleme uygulaması o kadar başarılı olur..
Şu unutulmamalıdır. Esas olan uygulamadan sonuç alınmasıdır.
2023 Yılında, Tarımda Üretim Planlanmamız olmadığının hiçbir gerekçesi olamaz. Yıllardır tarımda üretim planı dedik. Sesimiz ancak duyuldu. Bu kolay bir süreç değil. Bakan yardımcılarının ve genel müdürlerinin bu sürece katkısını göreceğiz.
Genel müdür topu bir daire başkanına, oda topu bir elemana atmaması gerekiyor. Bu konu da çok önemlidir.
Tarımda üretim planlaması, tarım sektöründe verimlilik, sürdürülebilirlik ve gıda güvenliği hedeflerine ulaşmayı da amaçlamalıdır.
Ülkemizde, artık tarımsal üretimde planlamanın, stratejik bir öneme sahip olduğu anlamalıyız. Planlama süreci dikkatlice yürütülmelidir.
Ekonomimize katma değer sağladığını görmek temennisiyle…
