Rabobank’ın 2026 Tarım Emtia Görünümü, küresel tarımın artık arz-talep dengesiyle değil, jeopolitik satranç tahtasıyla yönetildiğini ilan ediyor. ABD ile Çin arasındaki “iki kral” mücadelesi, Ukrayna ve Orta Doğu savaşları, gümrük duvarları, sübvansiyon yarışları ve biyoyakıt zorunlulukları, tahıl, yağlı tohum ve gübre piyasalarını yeniden şekillendiriyor. Rabobank Tarım Emtia Piyasaları Araştırmaları Başkanı Carlos Mera’nın uyarısı net: “Tarım artık arz-talep kurallarına göre oynamıyor, jeopolitik kurallara göre oynuyor. Henüz orta oyunun başındayız.”

Dünya Tahlil Tahtasında: Rekor Üretim, Düşük Fiyatlar

2025/26 sezonu, altı yılın ardından ilk kez küresel buğday fazlası getiriyor; üretim 25 milyon ton artıyor. Ancak düşük fiyatlar 2026/27’de 4 milyon tonluk açık riski doğuracak. Mısır ve soya fasulyesi rekor hasatla piyasayı boğuyor:

Mısır: ABD ve Brezilya öncülüğünde rekor üretim, fiyatları dibe çekiyor.

Soya: Endonezya’nın biyodizel zorunluluğu ve Brezilya’nın $5,5 milyarlık gümrük indirimi, düşük fiyatlara rağmen ekim alanlarını koruyor.

Buğday: Ucuz mısır baskısı altında; hava şokları veya jeopolitik gerilim tek yükseliş umudu.

**Hükümetler devrede: Brezilya etanolu, Arjantin ihracatı, Rusya minimum fiyatları, ABD doğrudan ödemeleriyle çiftçiyi ayakta tutuyor. Sonuç: Küresel ekim alanları geniş, fiyatlar 2026’da düşük.

Gübre Fırtınası: Talep Daralıyor, Maliyetler Yükseliyor

Rabobank Gübre Uygunluk Endeksi alarm veriyor. Nisan-Eylül 2025 arası gübre fiyatları %15, fosfat %19 arttı. Emtia fiyatları sabit kalınca, çiftçi cebi daralıyor. 2026’da küresel gübre talebi %4 düşecek, Brezilya ithalatı kısmen dengeleyecek ama yetmeyecek. Avustralya’da AUD/USD gerilemesi ithalatı zorlaştırıyor; Avrupa’da CBAM (Karbon Sınır Vergisi) azotlu gübre ithalatını pahalılaştıracak.

Bölgesel Satranç Hamleleri

Latin Amerika: Brezilya rekor soya ve mısırla “üretim makinesi” çalışıyor.

Asya: Hindistan muson bereketi bekliyor ama ihracat kotası sınırlı.

Avrupa ve İngiltere: Sübvansiyonlu Güney Amerika üretimi rekabeti baltalıyor; Yeşil Mutabakat ve Brexit sonrası çevreci planlar maliyeti artırıyor.

ABD: Soya ekimi 6 yılın dibinde, mısır 1930’lardan beri zirvede. Stok artışı küresel mısır fiyatını düşürecek.

Türkiye ve Dünya: Kazananlar, Kaybedenler

Olumlu yönler:

Düşük tahıl fiyatları, hayvancılık yem maliyetlerini %15-20 düşürebilir; et, süt, yumurta fiyatlarında rahatlama sağlar.

Türkiye’nin buğday ithalatı (yıllık 9-10 milyon ton) ucuzlayacak, döviz yükü azalacak.

Gübre talebindeki küresel daralma, stok fazlası yaratırsa ithalat fiyatlarında geçici indirim mümkün.

Olumsuz yönler:

*Yerli buğday üreticisi taban fiyatın altında ezilecek; ekim alanları daralabilir.

*Jeopolitik dalgalanma (Karadeniz tahıl koridoru riski, Rusya-Ukrayna gerilimi) ani fiyat sıçramalarına yol açabilir.

*Gübre maliyetlerindeki artış, 2026 buğday ve mısır verimini %5-8 düşürebilir.

Tarım ve Orman Bakanlığı’na Acil Önlemler Paketi

Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu, Tarım ve Orman Bakanlığı ve tüm tarım paydaşlarının uzmanları ile beraber konuşulmalı birlikte karar alınmalı ve alınan kararların tüm tarım paydaşları ile paylaşması da çok önemlidir.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nında, tarımın jeopolitik kurallara göre oynandığından, jeopolitik satranç tahtasında hamleler yapacak önlemleri şimdiden alması gerekiyor.

****Çiftçi Koruma Kalkanı:

*2026 taban fiyatını küresel mısır fiyatı + %25 prim olarak belirleyin.

*Düşük faizli “Tahıl Kredisi” ile gübre ve tohum finansmanı sağlayın.

****Stratejik Stok ve İthalat Yönetimi:

*TMO’yu 6 milyon ton buğday, 2 milyon ton mısır stok hedefiyle güçlendirin.

*Karadeniz koridoru riskine karşı Arjantin ve Brezilya ile uzun vadeli anlaşmalar imzalayın.

****Gübre ve Girdi Destek Devrimi:

*Yerli gübre üretimini %30 artıracak teşvik verin (TÜGSAŞ, İGSAŞ yatırımları).

*Çiftçiye ton başına 1.500 TL gübre desteği dağıtın.

****Verim ve İklim Sigortası:

*TARSİM kapsamını %100 devlet prim desteği ile genişletin.

*Kuraklık riski yüksek bölgelere damla sulama hibesi sunun.

****Dijital Tarım ve Erken Uyarı:

*Uydu ve yapay zekâ ile “Tahıl Piyasa İzleme Sistemi” kurun; fiyat dalgalanmalarına 48 saatte müdahale edin.

****Jeopolitik satrançta piyon değil, şah mat yapacak hamleler şart.

Ülkemizde, 2026 yılında ya düşük maliyet avantajını stratejik stok ve destekle güvenceye alır ya da ani şoklarla gıda güvenliğini riske atar. Seçim bizim...