Son günlerin en büyük problemlerinden birisinin de süt yağının düşük olması nedeniyle ortaya çıkan şikayetler olduğunu görmekteyim.

Süt toplayıcıları süt yağındaki düşüş üzerinden bir takım yaptırımlar uygulamaya çalışıyorlar.

Çoğu yetiştirici ise bunun süt fazlası nedeniyle süt alımının azaltılması yönünde bir bahane olduğunu düşünüyor.

Süt yağı düşüklüğü ileri sürülerek süt alım fiyatlarının düşürülmeye çalışıldığını düşünenler de bir hayli fazla.

*****

Dünya'da da Türkiye'de de sütçü ırk olan Holstein'lar için yüzde 3.6'nın üzerinde bir süt yağı oranı arzu ediliyor.

Tabii bu oran verim düzeylerine göre değişiklik gösterebilir.

Hayvanlardan arzu edilen süt yağı düzeyi sağlanması için tüketilen kaba yemin çeşidi ve miktarı oldukça önemlidir.

Yani denilebilir ki, kaba yem olmadan ya da yeterince tükettirilmeden normal veya arzu edilen düzeyde süt yağı üretimi gerçekleşemez.

*****

Isı stresi bugünlerde ve tüm yaz aylarında en fazla konuşulan konular arasına girmeye namzet.

Bugünlerde Holstein ırkı ineklerde süt yağının yüzde 2.5 gibi oranlara düştüğünü duymaktayız.

Süt yağı düşüklüğüne yol açan faktörler arasında mevsimin etkisi yani ısı stresi oldukça önemlidir.

Hava sıcaklığı arttıkça hayvan tepki olarak yem tüketimini azaltmaktadır.

Tüketmek istediği yem çeşidini de kendisi belirlemektedir.

*****

Kaba yem tüketimi arttıkça işkembe içerisinde artan ısı hayvanı yaz aylarında daha fazla strese sokmaktadır.

Bu durum özellikle kalitesiz ve geç sindirilen kaba yemler için geçerlidir.

Hayvanlar hangi kaba yemin işkembede parçalanma ısısını artıracağını içgüdüsel olarak bilmektedirler.

İşkembede kendilerini strese sokacak ısı üretimini en aza indirmek için buna sebep olabilecek kaba yemlerin tüketimini azaltmaktadırlar.

Kaba yem tüketiminin azalması ise işkembede kaba yemlerin parçalanmasıyla üretilen bazı maddelerin miktarlarını düşürmektedir.

Bu maddeler memede süt yağı üretimini sağlayan temel maddelerdir.

Kaba yem tüketiminin azalması bu maddelerin üretimini dolayısıyla süt yağını da düşürmektedir.

*****

Isı stresi döneminde hayvan kaba yem tüketimini önemli oranda düşürürken işkembede daha az parçalanma ısısı oluşturan konsantre yemleri, fabrika yemlerine oransal olarak daha fazla tüketmektedirler.

Bu durum işkembe içerisinde katı tabakanın azalmasına yol açmakta, tüketilen küçük boyutlu yemler işkembeyi hızlı geçmektedir.

Bunun sonucunda yemlerin içeriğinde bulunan doymamış cıvık yağ kaynakları işkembede bulunan faydalı mikroorganizmalar tarafından tam olarak katı yağa çevrilememektedir.

Kısmen gerçekleşen bu işlem sonucunda işkembede üretilen bazı yağ çeşitleri memede süt yağı üretimini bozmakta, süt yağı üretimini azaltmaktadır.

Bazı dönemlerde katı olan by-pass yağların fiyatlarının artırılması sonucunda fabrika yemlerine daha ucuz olan ayçiçek, soya ve mısır yağı gibi cıvık yağlar katılmaktadır.

Bu yağlar da işkembede tam olarak katı yağa dönüştürülememekte, dönüştürülen ara maddelerde süt yağı üretimini aksatmaktadır.

*****

Süt yağı düşüklüğüne yol açan bütün bu olumsuz gelişmeleri hafifletmek için ne yapılabilir?

Aslında yapılacak çok da bir şey yok.

Hayvanların yem tüketimleri sabahın ve gecenin serin saatlerine kaydırılabilir.

Toplam kaba konsantre yem karışımlarının su katılarak nem içeriği yaklaşık yüzde 50'ye kadar çıkarılabilir.

Yemler sık sık, yaklaşık yarım saatte bir hayvanların önüne ittirilebilir. Tabii bunlar genel bir çözümde sağlamayabilir.

Yapılacak en önemli şeylerden birisi kaba yem tüketimindeki düşüşün önüne geçilmesidir.

İşkembe içerisinde ısı üretimini artıran saman veya kalitesiz çayır otları yerine sindirilmesi yüksek yonca gibi baklagil otları kullanılabilir.

*****

Ekonomik olan yüksek oranda kaba yem içeren rasyon yerine rasyonda süt yağı üretimini sürdürebilecek en düşük kaba yem oranı tercih edilmelidir.

Yemin geri kalanı konsantre yemlerden oluşturulmalıdır.

Rasyona katılan katı by-pass yağ miktarı artırılmalıdır.

Bu yağlar işkembede diğer besin maddelerinin işlenmesini engellememekte, bağırsaktan emildikten sonra direk memeye giderek süt yağı üretimine katılmaktadır.

Vücutta herhangi bir işleme girmedikleri için hem ısı yükünü artırmamakta, hem de süt yağı üretiminin devamlılığını sağlamaktadırlar.

Piyasada bulunan yağlar tercih edilirken özellikle katı olanları ve işkembeden direk geçenleri tercih edilmelidir.

Etiketlerinde yazanlar ve fiyatları da dikkate alınarak ısı stresi dönemlerinde tüketimleri günlük hayvan başına 1 kg'a kadar çıkabilir.

Yine de benim tavsiyem yarım kg'ı geçmemesi yönündedir.

*****

Isı stresinin başka birçok olumsuz etkisi daha bulunmaktadır.

Yukarıda saydıklarıma ilave olarak alınacak birçok tedbir ve rasyonda kullanılacak madde bulunmaktadır.

Oldukça geniş bir konu olduğu için bu yazımda sadece ısı stresinde süt yağı düşüşü ve bu olumsuz durumun önlenmesi üzerinde durdum.

Gelecek yazımda ısı stresi ile asidozis ve ayak hastalıkları arasındaki ilişkiler üzerinde durmaya çalışacağım.

*****

Nasıl ki insanlar sıcak havalarda suya girme, klima ve benzeri serinletici cihazları kullanma gibi yollara başvuruyorlarsa, hayvanların da bu uygulamalara ihtiyaçları olduğu bilinmelidir.

Unutmayalım ki kendimizi rahatlatan birçok şey hayvanlarımızı da rahatlatacaktır.

Konforunu sağlamadığınız hayvanın sağlıklı ve verimli olmasını beklemeyiniz.

İnek veya besi hayvanınızdaki ısı stresini anlamak için nefes nefese kalıncaya ve sırılsıklam terleyinceye kadar koşunuz ve sonrasında iştahla yemek yemeye çalışınız.

Eminim hayvanları daha iyi anlayacaksınız.