Bundan önceki yazılarımın birinde buzağı kayıplarınınTürkiye şartlarında çok yüksek olduğunu ve buna acilen önlem alınmasına dair görüşlerimi belirtmiştim.
Tarımdanhaber.com sitesindeki başka bir yazımda da Türkiye şartlarında etçi ırkların yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılmasının zor olduğunu yazmıştım.
Bu yazıların etkisi oldu mu bilmiyorum ama Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve geçtiğimiz günlerde Resmi Gazete'de yayımlanan 2016 yılı tarımsal desteklerde, 4 aylık buzağılara önemli miktarlarda destek verilirken, etçi ırk yetiştiriciliği için verilen destek kaldırıldı.
Özellikle buzağı destekleri üzerine alınan kararlar yetiştiricileri buzağı ölümleri konusunda daha dikkatli olmaya ve önlem almaya sevk edecektir.
MODERN HAYVANCILIK İÇİN ÖNEMLİ KARARLAR
Alınan bu kararların sürdürülebilir ve modern hayvancılık açısından oldukça önemli ve takdir edilecek kararlar olduğunu düşünmekteyim.
Bu kararlar sadece süt ineği yetiştiriciliğine değil, aynı zamanda genç besi materyalinin ülke içerisinden sağlanmasına da katkı vermesi açısından önemlidir.
HAYVANCILIKTA DÜVE YETİŞTİRİCİLİĞİNİN ÖNEMİ
Üzerinde çok durulmasa ve çoğu zaman gündeme gelmese dahi düve yetiştiriciliğinin de ülke hayvancılığı için çok önemli olduğu kanaatindeyim.
Süt inekçiliğinin en modern şartlarda yapıldığı ülkelerde dahi işletmelerde yıllık olarak % 25-30 yenilenme olmaktadır. Yaşlı, hasta veya verimsiz inekler yerine yeni doğum yapmış düveler girmektedir. Yani düve işletmenin geleceğini oluşturmaktadır.
Bizim yetiştirme kültürümüzde verim dönemi içerisinde olmayan hayvanlar ikinci veya üçüncü derecede önemli hayvanlardır. Sütten kesildikten sonra ileride damızlık olacak dişi hayvanların beslenmesine fazla dikkat edilmemekte, büyümeleri takip edilmemektedir.
Damızlık dişilerin 4 aylık yaştan itibaren gebe kalıp doğum yaptıktan sonra süt veriminin en yükseğe çıktığı döneme kadar olan büyüme dereceleri veya beslenme şekilleri meme gelişimini etkilemektedir. Yetersiz veya yanlış besleme nedeniyle memenin yeterince gelişememesi ineğin yaşadığı sürece vereceği süt miktarını olumsuz etkilemektedir.
DÜVELERİN TOHUMLAMA DÖNEMİ HAKKINDA FARKLI GÖRÜŞLER VAR
Türkiye şartlarında düvelerin tohumlama dönemi hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Gezdiğim yerlerde aynı bölgede bulunan, hatta komşu olan yetiştiricilerin bazıları hayvanlarına 14 aylıktan itibaren tohumlama yaptırırken bazıları ise 20 aya kadar beklediklerine şahit oldum. Tohumlama sürelerini uzatan yetiştiriciler buna gerekçe olarak tohumlanacak hayvanın canlı ağırlığının fazla olmasının ve ergin görünüşe yakın bir görüntüye ulaşmalarının önemli olduğunu ileri sürmektedirler. Genellikle küçük yaşta tohumlamanın ileride hayvanı cüsse olarak küçük bırakacağına inandıklarını ifade etmektedirler.
DÜVELER NE ZAMAN TOHUMLANMALI?
Yapılan araştırmalar damızlık düvelerin ergin yaş ağırlıklarının % 55'ine ulaştıklarına tohumlanması gerektiğini göstermektedir. Bu da düvenin 350-400 kg canlı ağırlığa ulaştığında genellikle 15 ay civarında tohumlanması gerektiğini göstermektedir. Temel hedef hayvanın 24 aylık yaşa geldiğinde doğum yapmasıdır. Bu süreyi geçen her ay için hayvandan ileride alınacak süt miktarı azalmaktadır. Yani düveyi daha iyi büyüsün diyerek geç tohumlamak zararınıza olan bir uygulamadır.
Yaklaşık 15 ayda tohumlanan düvenin büyümesi 3. Doğumunu tamamlayıncaya kadar sürmektedir. İlk doğumunda 3. doğumundaki ağırlığın ancak % 82'sine ulaşmaktadır. Yani hayvan süt verirken aynı zamanda büyümeyi sürdürmektedir.
Yaptığımız bakım beslemede de buna çok dikkat etmeliyiz. Örneğin ilk doğumdan sonraki kuru dönemde bulunan hayvanların protein tüketimleri 3. doğumdan sonra kurudaki hayvanlara göre daha fazladır. Çünkü bu hayvanlarda hem beden hem de meme büyümesi devam etmektedir. Bunu sağlamak için ergin ineklere göre daha fazla besin maddesine ihtiyaçları vardır.
Bir diğer önemli konuda sütten kesimden sonra hayvanın doğum yapıncaya kadar olan besleme düzeyidir. Damızlık dişi hayvanların ilk kızgınlıktan önce beslenmelerine çok dikkat edilmelidir. Bu dönemde olan eksik besleme gelecekte telafi edilebilmekte fakat hayvanların aşırı yağlandırılması memeyi de yağlandırmaktadır. Bu durumda hayvanların ileri yaşlardaki süt verimleri olumsuz etkilemektedir.
Memenin esas gelişmesi hayvanın gebeliğinin 5-6 ayından memede süt üretiminin başladığı 8. aya kadar olan dönemde gerçekleşmektedir. Bu dönemde hayvanın beslenmesi, protein ve enerji tüketimi oldukça önemlidir. Hayvanın yaşam boyu vereceği süt miktarını bu dönemde yapılan besleme önemli oranda etkilemektedir. Oysa birçok işletmede bu hayvanların beslenmesine dikkat edilmediği bir gerçektir.
Sütten kesimden tohumlanma dönemine kadar gelişmesi zayıf olan hayvanların büyümeleri doğuma kadar telafi edilebilmektedir. Özellikle hayvanların iskelet gelişimleri, yükseklikleri ve canlı ağırlıkları iyi takip edilmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus hayvanların büyümeleri ve yükselmeleri sağlanırken yağlandırılmamalarıdır.
HAYVANLARIN YAĞLANDIRILMASI EN BÜYÜK KÖTÜLÜKTÜR
Bu dönemde hayvanların iri ve gösterişli olması için fazla enerjili yemlerle yapılan besleme sonucunda hayvanların yağlandırılması yapılacak en büyük kötülüktür. Yağlı olan hayvanlar doğumla beraber hastalanmaya meyilli hayvanlardır. Bu hayvanlar daha ilk günden güç doğumla birlikte problemli bir süt verim dönemine başlamaktadırlar.
SÜT VERİMİ MEME GELİŞİMİNE BAĞLI
Doğumdan sonra süt veriminin en yükseğe ulaştığı ilk birkaç ayda da meme gelişimi devam etmektedir. Burada hayvanın süt verimini artacak şekilde besleme yapılırken meme gelişiminin de sağlanması unutulmamalıdır. Zira süt veriminin uzun süre yüksek devam etmesi meme gelişimine, dolayısıyla iyi beslemeye bağlıdır.
Tohumlama aşamasına gelmiş düveler eğer iyi bir şekilde beslendiler ve ırklarının özelliğini en iyi şekilde gösteriyorlarsa yapılan tohumlamadan ineklere göre yüksek gebelik oranı sağlanmaktadır. Bu nedenle düveler için sürünün verimini artıracak özellikte kaliteli tohumların seçilmesi gerekmektedir.
Süt inekçiliğinin temeli ve devamlılığı düve beslemesi ve yetiştiriciliğinin ne ölçüde iyi yapıldığına bağlıdır.
Bu konuya özel önem vermemiz gerektiği aşikar.
Hayvancılık destekleri içerisinde düve beslemeye yer verilmemesi düşündürücü bir durum.
Belki ilerleyen dönemlerde bakanlık bu dönemdeki hayvanların önemine dikkat çeker, ilk tohumlama zamanı veya ilk doğum ayı ile ilgili olarak özel bir destek programı açıklayabilir.
.
