Özelleştirilen şeker fabrikalarında büyük skandal! Alıcı firmalar, ihale şartnamesinden kaynaklanan üretim taahhütlerini yerine getirmezken, Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi, ihale şartnamesinin ana unsuru olan ‘üretim şartını’ aldığı mücbir sebep kararıyla işlevsiz hale getirdi. Fabrikaları alan firmalara eksik üretim yapsalar da artık hiçbir yaptırım uygulanmayacak. Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, şeker fabrikalarının özelleştirilmesini getirilen üretim şartını gerekçe göstererek savunmuştu. Ancak gelinen noktada, mücbir sebep gerekçesiyle üretim şartının rafa kaldırılması manidar bulundu.
TARIM BAKANLIĞINDAN ŞİRKETLERE BÜYÜK KOTA KIYAĞI!
Fabrikaların özelleştirilmesinde ana unsur olan ‘üretim şartı’ alıcı firmalar tarafından resmen ihlal edildi. 2019/2020 kampanya döneminde özelleştirilen şeker fabrikaları 100 bin ton eksik şeker üretirken, TÜRKŞEKER’e devredilmesi gereken 71 bin ton şeker kotasıyla ilgili de hiçbir işlem yapılmadığı ortaya çıktı. Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi, ihale şartnamesinde olmamasına rağmen fabrikalarda yaşanan 100 bin kota ihlaline mücbir sebebi gerekçe gösterirken, bu karar özelleştirilen şeker fabrikaları için getirilen 5 yıl üretim şartını da işlevsiz hale getirdi.
SKANDAL KIYAĞI ŞEKER-İŞ SENDİKASI ORTAYA ÇIKARDI!
Özelleştirilen şeker fabrikalarında yaşanan üretim kaybı, Şeker-İş Sendikasının kuşkulanması üzerine ortaya çıktı. Şeker Dairesi, mücbir sebep gerekçesiyle alıcı firmalara büyük bir kıyak geçerek ülkenin şeker üretimini tehlikeye atarken, Özelleştirme İdaresi de Şeker Dairesi’nin mücbir sebep gerekçesinin arkasına saklanarak kendi hazırladığı ihale şartnamesini yok saydı. TÜRKŞEKER’in ise fabrikalarda yaşanan üretim kaybını sektör raporundan gizlediği ortaya çıktı. Şeker-İş Sendikası ise skandalın patlak vermesi üzerine Özelleştirme İdaresi’nin aleyhine Danıştay 13. Dairesine dava açarak, özelleştirme ihalesinin şartnamesinin uygulanmasını talep etti.
Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, şeker fabrikaları 2018 yılında ‘üretim şartı’ garantiye alındığı gerekçesiyle özelleştirilmişti. Bunun için alıcı firmalardan 5 yıl için her yıl ayrı ayrı olmak üzere teminat mektubu alınmıştı. Alıcı firmalar, kendilerine tanınan kotanın yüzde 90’ı altında üretim yapmaları durumunda eksik üretilen şeker kotası Türkşeker’e devredilerek eksik üretilen yıla ait teminat mektubu da Hazine’ye irat kaydedilecekti.
ÖZELLEŞTİRME TARAFTARLARININ EN ÖNEMLİ ARGÜMANIYDI!
Şeker fabrikalarının özelleştirmelerini savunanların da en önemli argümanını ihale şartnamesindeki ‘üretim şartı’ oluşturuyordu. Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, şartnamedeki üretim şartını örnek göstererek, yapılan özelleştirmeleri böyle savunmuştu: “Üretim şartı azalacakmış bütün bunlar yalan dolan. Bu fabrikalar daha fazla kapasiteyle çalışacak”
ŞEKER-İŞ SENDİKASININ AÇDIĞI İPTAL DAVASI DA YİNE BU GEREKÇEDEN DOLAYI REDDEDİLMİŞTİ
Diğer yandan Şeker-İş Sendikası’nın özelleştirme ihalelerinin iptali için Danıştay 13. Dairesine açtığı davalarda mahkeme tarafından ihale şartnamesinde üretim şartı garanti altına alındığı gerekçesiyle reddedilmişti.
ÖZELLEŞTİRMENİN İKİNCİ YILINDA ŞARTNAMEDEKİ ÜRETİM ŞARTI SÜMEN ALTI EDİLDİ!
Şeker fabrikalarının özelleştirilmesinin en önemli argümanı olan ‘Üretim Şartı’nın özelleştirmenin daha ikinci yılında sümenaltı edildiği ortaya çıktı. Erzurum, Alpullu, Elbistan ve Muş Şeker Fabrikalarının 2019-2020 pazarlama yılında kendilerine tanınan şeker kotasının yüzde 90 altında üretim yaptığı tespit edildi.
ÖZELLEŞTİRME İDARESİ KENDİSİNİN HAZIRLADIĞI İHALE ŞARTNAMESİNİ KENDİSİ İHLAL ETTİ!
İhale şartnamesine göre fabrikaları alan alıcı firmalara 5 yıl üretim şartı getirilirken, üretim şartını yerine getirmeyen firmaların eksik üretime karşılık gelen kotalarının elinden alınarak, o yıla ait teminatlarının da Hazine’ye gelir kaydedilmesi gerekiyordu. Ancak Özelleştirme İdaresi, ihale şartnamesinin bu açık hükmüne rağmen söz konusu eksik üretim yapan Erzurum, Alpullu, Elbistan ve Muş Şeker fabrikalarına yönelik hiçbir işlem yapmayarak, Türkiye’nin şeker üretimini büyük bir tehlikeye attı.
TÜRKŞEKER 100 BİN TON EKSİK ŞEKER ÜRETİMİNİ SEKTÖR RAPORUNDA GİZLEDİ!
Söz konusu bu dört fabrikanın eksik şeker üretimi karşısında TÜRKŞEKER’in hemen harekete geçerek, üretilmeyen şeker kotalarının TÜRKŞEKER’e devrini sağlamak için gerekli işlemleri yapması gerekiyordu. Ancak bırakın böyle bir işlem yapmayı, TÜRKŞEKER, 2019 yılı için hazırladığı ve Mayıs 2020’de yayınladığı sektör raporunda özelleştirilen şeker fabrikalarındaki eksik üretilen 100 bin ton şeker üretimiyle ilgili hiçbir bilgiye yer verilmeyerek, fabrikalarda yaşanan üretim şartı ihlali kamuoyundan kaçırıldı.
ŞEKER DAİRESİ MÜCBİR SEBEBİ GEREKÇE GÖSTERDİ!
Kamu, kooperatif ve özel şeker fabrikalarındaki üretimi sıkı bir şekilde takip ederek denetlemekle görevli olan Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Şeker Dairesi ise özelleştirilen şeker fabrikalarında yaşanan ‘üretim şartı’ ihlaline mücbir sebebi gerekçe gösterdi. Ancak ihale şartnamesinde böyle bir gerekçe bulunmamasına rağmen Şeker Dairesi’nin mücbir sebep gerekçesiyle alıcı firmalar aleyhinde hiçbir işlem yapmaması manidar bulundu.
ŞEKERDE SKANDAL ÜRETİM KAYBI ŞEKER-İŞ SENDİKASI KUŞKULANDIĞI İÇİN ORTAYA ÇIKTI!
Özelleştirilen şeker fabrikalarında üretimle ilgili büyük bir suiistimal yaşanırken, Özelleştirme İdaresi, Şeker Dairesi ve TÜRKŞEKER’in bu fabrikaların üretiminde yaşanan suiistimali kamuoyundan sakladıkları ortaya çıktı. Özelleştirilen şeker fabrikalarının yıllık şeker üretimiyle ilgili kamuoyuna hiçbir bilgi verilmezken, bu fabrikalarda üretim kaybıyla ilgili skandal gelişme, Şeker-İş Sendikası’nın kuşkulanması üzerine ortaya çıktı. Şeker-İş Sendikası, fabrikalardan üretimle ilgili istediği bilgilere çelişkili açıklamalar yapılması üzerine Özelleştirme İdaresi, Şeker Dairesi ve TÜRKŞEKER’e başvurdu. Yapılan başvurularda büyük bir skandal patlak verdi.
ŞEKER-İŞ SENDİKASI DANIŞTAY’A DAVA AÇTI
Şeker-İş Sendikası, özelleştirilen Erzurum, Alpullu, Elbistan ve Muş Şeker fabrikalarında ihale şartnamesine aykırı bir şekilde eksik üretim yapılmasına rağmen söz konusu eksik üretimden kaynaklanan kotalarla ilgili hiçbir işlem yapmayan Özelleştirme İdaresi’nin aleyhine Danıştay 13. Dairesine dava açtı. Şeker-İş Sendikası, açtığı dava dilekçesinde Danıştay 13. Dairesinin 2018 yılında özelleştirme ihalesinin iptali için açılan davada üretim şartı korunduğu gerekçesiyle verdiği red kararı hatırlatılarak, Danıştay’ın bu kararındaki hassasiyetinin ihlal edildiğini belgeleriyle ortaya kondu. Şeker-İş Sendikası, Erzurum, Alpullu, Elbistan ve Muş şeker fabrikasının eksik ürettiği 71 bin ton şeker kotasının Türkşeker’e devredilerek teminatlarının Hazineye gelir kaydedilmesi gerektiğini belirterek, Özelleştirme İdaresi’nin aldığı kararda yürütmenin durdurulmasını talep etti.
HANGİ FABRİKA NE KADAR KOTA İHLALİ YAPTI?
Elbistan Şeker Fabrikası, 50 bin ton şeker kotası bulunurken sadece 32 bin 462 ton üretti. Üretimi kotasının yüzde 65’ine karşılık gelirken, 17.5 bin ton eksik üretim yaptı.
Erzurum-Erzincan Şeker fabrikasının ise 77 bin ton üretim kotası bulunmasına rağmen sadece 46.6 bin ton üretim yaptı. Üretimi kotanın yüzde 61’ine karşılık gelirken 30.3 bin ton eksik şeker üretildi.
Muş Şeker Fabrikasının ise 40.5 bin ton üretim kotası bulunurken, sadece 15.9 bin ton şeker üretti. Üretimi kotanın yüzde 39’ına karşılık gelirken 24.5 bin ton eksik şeker üretildi.
Alpullu Şeker Fabrikasının ise 25 bin üretim kotası bulunurken, sadece 7.2 bin ton üretim yaptı. Üretimin kotanın yüzde 29’una karşılık gelirken, 17.7 bin ton şeker eksik üretildi.
EKSİK KOTALAR TÜRKŞEKER'E DEVREDİLEREK TEMİNATLARI İRAD KAYDEDİLMESİ GEREKİYORDU
İhale şartnamesine göre üretim kotasının yüzde 90’ı altında üretim yapan fabrikaların eksik ürettikleri kotaların o yıl Türkşeker’e devredilerek, teminat mektuplarının da Hazine’ye gelir kaydedilmesi gerekiyor. Buna göre, 4 fabrikanın kota ihlalinden dolayı toplam 71 bin ton şeker kotasının TÜRKŞEKER’e devredilmesi gerekiyordu. TÜRKŞEKER de devredilen bu şeker kotalarını kamu ve kooperatif fabrikaları arasında pay edecekti.
ŞEKER DAİRESİ’NİN MÜCBİR SEBEP GEREKÇESİ PES DEDİRTTİ!
İhale şartnamesinde mücbir sebep gerekçesi bulunmamasına rağmen Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi’nin üretim kaybına mücbir sebebi gerekçe göstermesi manidar bulundu. Üretim kaybı yaşanan söz konusu fabrikaların bölgesinde bulunan diğer fabrikalarda böyle bir üretim kaybı yaşanmazken, söz konusu bu fabrikalarda üretim kaybına mücbir sebep gösterilmesi dikkat çekti.
KEYFİ UYGULAMA İLE ŞEKER ÜRETİMİ BÜYÜK BİR TEHLİKEYE ATILDI
Şeker Dairesi’nin mücbir sebep gerekçesi, özelleştirilen şeker fabrikalarında büyük bir üretim ihlalinin de önünü açmış olacak. Bu durum yapılan özelleştirmelerin ana unsuru olan ‘üretim şartının’ açıkça ihlali anlamına gelirken, alıcı firmalar bundan sonra ihale şartnamesinden kaynaklanan taahhütlerini mücbir sebep gerekçesiyle çok rahat yerine getirmeyecekler.
