Tarımdan Haber yazarı Mine Ataman, 1. Uluslararası Ceviz Konferansı izlenimlerini köşesine taşıdı. Türkiye'de ceviz üretim rakamlarını ve yaşanan sorunlara dikkat çeken Ataman, iklim değişikliğinin ceviz üretimine etkilerine vurgu yaptı. İşte o yazı...
Geçtiğimiz hafta 1. Uluslararası Ceviz Konferansı yapıldı. Ceviz Üreticileri Derneği tarafından yapılan konferansa ilgi oldukça yoğundu. Tüm gün süren konferansta uzmanlar cevizin geleceğini tartıştı.
Konferansın açılışında konuşma yapan, Ceviz Üreticileri Derneği Başkanı Ömer Ergüder’e göre 30 bin hektar daha yatırım yapılırsa Türkiye cevizde ithalattan kurtulabilir. Son yılların moda tarım yatırımlarından cevizin sorunları, geleceği, iklim kriziyle mücadelesi bir gün boyunca masaya yatırıldı.
CEVİZDE BEKLENTİ BÜYÜK
Dünya ceviz pazarı son 10 yılda % 4’lük büyüme ile fıstık ve bademden sonra en çok büyüyen 3. pazar olma özelliği taşıyor. Cevize ilgi her geçen gün artıyor. İran ve Şili son 10 yılda üretimini en çok artıran ülkelerin başında geliyor, onları ABD ve Ukrayna takip ediyor. Türkiye’deki yatırımlar birkaç yıl içinde üretimin ciddi şekilde artacağını gösteriyor. Karlı bir iş olduğunu düşünen iş insanları son 15 yılda cevize ciddi yatırım yaptılar. Girdi maliyetleri, plansızlık, bilgi eksikliği, iklim krizi gibi nedenlerden ötürü ceviz yatırımları profesyonel bir yönetim gerektiriyor.
CEVİZDE KAÇAK VAR
Ne kadar ceviz üretildiği tam bir muamma. Tarım ve Orman Bakanlığı’na göre Türkiye’de 1418 hektar alanda yaklaşık 287 bin ton kabuklu ceviz üretiliyor. Mersin, Kahramanmaraş, Hakkâri, Bursa üretimde ilk 4 şehir. Bakanlığa göre yurt içinde 346 bin ton ceviz kullanılıyor. Yaklaşık 100 bin ton ithalat, 35 bin ton da ihracat gözüküyor. Üretimin tüketimi karşılama oranı % 80 düzeyinde. Bakanlığa göre yatırımlar karşılığını almaya başladı son yıllarda Türkiye’deki artış % 55 oranında. Oysa dünyada açıklanan rakamlarda Türkiye üretim artışında ilk 10 da bile yok.
CEVİZİN VERİMİ DÜŞÜYOR
Bakanlığa göre üretim artsa da verim ağaç başına % 30 azaldı. Modern dünyada tarım teknolojileri bu kadar gelişmişken verimde bu denli düşüş olması yatırımcıları kara kara düşündürüyor. Ceviz Üreticileri Derneği’ne mensup üyelerin çiftlikleri oldukça bakımlı, onların verim ortalaması Türkiye ortalamasının çok üzerinde. Yani “bakarsan bağ bakmazsan dağ” misali. Mey ceviz Yönetim Kurulu Eş Başkanı Yusuf Yormazoğlu tarım arazileri çok pahalı, üretimde dekar başına 400 kg altı verim zarar diyerek verimin önemine değindi.
3 CEVİZDEN İKİSİ İTHAL
Ceviz Üreticileri Derneği’ne göre rakamlar çok farklı. Onlara göre Türkiye’de 50 bin ton ceviz üretiliyor 150 bin ton tüketiliyor. Her 3 cevizden ikisi ithal. Aradaki fark yasal olmayan yollarla ülkeye giren ceviz olabilir mi sorusunu akıllara getiriyor. İthal cevizin en önemli sorunu raf ömrü ve saklama koşulları için kimyasal kullanma gerekliliği. Ceviz Üreticileri Derneği; “yerli ceviz 72 saat de evinize geliyor” hiçbir kimyasal kullanılmıyor, hem lezzetli hem sağlıklı diyor.
RAKAMLAR TARIMDAN BİHABER
Başka bir konu da Derneğe göre Hakkari’de üretim çok az, oysa resmi kayıtlarda Hakkari önemli bir üretim alanı olarak gösteriliyor. Tarımın genel sorunu veri sıkıntısı. Rakamlar tarımdan bihaber.
Her işte olduğu gibi ne kadar bakarsan verim o kadar yükseliyor. Ceviz Üreticileri derneği yatırımdan son aşamaya kadar her konuda danışmanlık veriyor. Yer seçimi, ağaç tercihi, bitki bakım şekli, toprak uygulamaları. Konferans’ta Ceviz Üreticileri Derneği’nden konuşma yapan Haşimcan Yazıcıoğlu, verimi etkileyen faktörleri anlatırken hasadın ve makine parkının ne denli önemli olduğunu aktardı. “Hasat edilen ceviz 72 saat de işlenmesi ve paketlenmesi gerekir” diyen Yazıcıoğlu; ceviz yatırımı yapmadan mutlaka detaylı bir fizibilite yapılmalı diyerek teknoloji ve planlamaya dikkat çekti.
Ceviz üretiminde Türkiye’nin en yakın rakipleri Çin, Amerika, Şili, Ukrayna ve İran. İlk 5 ülke dünya üretiminin yaklaşık %90’ını üretiyor. Türkiye’nin toprak yapısı ve iklim kuşakları nedeniyle verim sorunları yaşanıyor. Haliyle yatırımcıların karı etkileniyor.
CEVİZ İKLİME TAKILDI
Ceviz iklim değişikliği ile mücadele ediyor. Ülkeler coğrafyalarına uygun ve iklim değişikliği ile uyumlu çeşit geliştirmek çin kolları sıvamış önemli ıslah programlarını fonluyor. Konferansta konuşma yapan Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sütyemez Türkiye’nin iklim şartlarına uygun geliştirdikleri çeşitlerin kalite özelliklerinden bahsederken en önemli kriter olan açık rengi % 90 düzeyinde yakaladıklarını ifade etti. Ceviz, gıda endüstrisinin baklavacılık ve pastacılık bölümünün kullandığı önemli bir hammadde açık renk ceviz tercih sebebi. Bu bakımdan ceviz ıslahında renk kriteri çok çok önemli.
EN ÇOK TÜKETEN EN ÇOK İTHAL EDEN TÜRKİYE
Cevizi en çok Çin, ABD, İran ve Türkiye tüketiyor. Her ülke cevizi farklı şekilde değerlendiriyor. Kuruyemiş kategorisi sadece Türkiye’de var. En çok baklava ve kurabiyelerde kullanılıyor. Pastacılık sektörü dışında ceviz artık dünyada da sağlıklı çerez olarak tüketilmeye başlanıyor. İç cevizde tüketim oranı düşerken kabuklu cevizde tüketim artıyor.
CEVİZ YATIRIMCILARINI ÇOK BEKLETİYOR
Yerli cevizin en büyük kalite sorunu renk ve verimlilik. Tüketiciler dolgun ve açık renkli olması nedeniyle ithal cevizi tercih edebiliyor. Ceviz Üreticileri Derneği verimlilik ve kalite konusunda üyelerine çok önemli danışmanlıklar yapıyor. Cevize yatırım son 10 yılda oldukça arttı. Bakanlığın fidan desteği, düşük faizli krediler, orman arazilerinin tahsisi cevize yatırımı hızlandırdı. Karlı bir iş olarak pazarlanan ceviz yatırımlarının dönüşü yatırımcıları zorluyor. Yatırımın dönüşü 10 yıldan sonra alınmaya başlıyor. Yatırımın dönüşünün geç olması, girdi maliyetleri, bakım masrafları yatırımcıları zorlarken ithal cevizle girilen fiyat rekabeti de önemli sorunlardan.
Ceviz pahalı bir tarımsal yatırım, onun için genelde farklı iş kollarında yatırımları olan iş insanları tarafından tercih ediliyor. Ceviz sektörü için avantajlı bir durum. Yatırımcılar tarımın diğer alanlarından farklı olarak konuya daha profesyonelce yaklaşıyor, cevizdeki bilimsel gelişmeleri yatırımlarında uyguluyorlar. Bu durum ceviz sektörünün geleceği için çok kıymetli.
CEVİZE YATIRIM GÖNÜL İŞİ
5 yılda ceviz mahsulü yapılabiliyor denilse de işin gerçeği hiç öyle değil. Gerçek anlamda 10 yıl içinde ancak verimli bir şekilde ürün alınabiliyor. Dile kolay milyonlarca dolar yatırım yapıp 10 yıl beklemek akıl işi değil. Onlar her şeye rağmen başladıkları bu serüveni yürütmeye çalışan ve yerli üretim cevizin pazar payını artırmaya çalışan bir grup yatırımcı.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ CEVİZİ KURUTUYOR
Cevizin dertleri saymakla bitmiyor. Cevizin önündeki en büyük engel yatırımın dönüşünün çok geç olması ve iklim değişikliği. İklim değişikliğinden ceviz ağaçlarını korumak için dünyadaki bilimsel gelişmeleri takip eden çiftliklerin bazıları kendi sürdürülebilirlik örneklerini de paylaştılar. Ceviz çok su isteyen ağaçlardan, su yoksulu Türkiye’nin cevizin geleceği için doğru stratejiler belirlemesi gerekiyor. Erba Tarımdan Zeynep Ergüder yıllar boyunca yaptıkları çalışmalarla ceviz üretiminde kimyasal kullanımını ne denli azalttıklarını anlattı.
CEVİZİN İLGİYE İHTİYACI VAR
Ceviz Üreticileri Derneği Eş Başkanı Hakkı Akhan; “misyonumuz yerli ceviz üretimini ve yerli ceviz tüketimini artırmak” diyerek yerli cevizin tat ve sağlık boyutuna dikkat çekerek bahçedeki her ağaçta ne çok emeği olduğundan bahsetti. CÜD desteklenirsek ceviz ithalatını azaltır cari açığın kapanmasına yardımcı oluruz diyerek cevizdeki fırsatlara dikkat çektiler.
CEVİZİN GELECEĞİNDE TEKNOLOJİ VAR
Türkiye cevizleri köklü ve hafızasında binlerce yıllık hikâyeler var. En çok ceviz üreten en çok ithalat yapan Türkiye cevizin geleceği için önemli adımlar atmak zorunda. Verim yükseltici çalışmalar, yatırım destekleri ve teknoloji yatırımları. Stoller Türkiye temsilcisi Ziraat Yüksek mühendisi Canan Yılmaz; iklim değişikliği ile mücadele etmenin yolunun ileri teknoloji bitki bakım ürünleriyle mümkün olduğunu anlatırken ceviz ağacının iklim farklılıklarında yaşadığı stresi oldukça keyifli bir sunumla anlattı.
