Üretim, hava koşulları ve fiyat eğilimleri bölgeler arasında keskin farklılıklar gösterdiğinden, Avrupa ve küresel patates piyasaları baskı altında kalmaya devam ediyor. İtalya’da Fransız arzının etkisiyle fiyatlar düşerken; Hollanda’da zayıf talep ve fabrikalardaki yavaşlama hakim. Fransa olağanüstü bir üretim bildirmiş; Polonya’nın yüksek verimleri de fiyatlarda aşağı yönlü baskı oluşturuyor. İsviçre ve Avusturya bol arz ve istikrarlı talep ile karşılaşırken depolama ve lojistik kısıtları sorun olmaya devam ediyor. Almanya fiyat baskısı ve artan kalite sorunlarıyla mücadele ediyor; İspanya’da genişleyen ekim alanları ve gecikmiş hasat toplam üretimi artırarak fiyatları düşürüp ihracatı zayıflattı. Aşağıda bölge ve ülke bazlı gözlemler özetlenmektedir.
Avrupa Genel Görünümü
Avrupa pazarında arz fazlalıkları, kalite farklılıkları ve bölgesel depolama sıkıntıları ön plana çıkıyor. Bazı ülkelerde yüksek verim ve geniş ekim alanları fiyatların düşmesine neden olurken; diğerlerinde talep daralması, sanayi süreçlerindeki yavaşlama veya lojistik darboğazlar piyasayı baskı altında tutuyor. İşleme sanayi ile taze pazar arasındaki ayrışma ve sözleşmeli ile serbest piyasa arasındaki fiyat farkları dikkat çekiyor.
İtalya
Kuzey İtalya’daki büyük üreticiler ve tüccarlar, Kuzey Avrupa’da fazla ürün bulunduğunu belirtiyor. İtalyan piyasası genel olarak sakin; son aylardaki yüksek fiyatlar Fransız arzının baskısıyla geriledi. Üreticiler kilogram başına yaklaşık 0,25–0,30 avro kazanmaktadır. Büyük perakendecilerden gelen talep henüz yüksek değil; Kasım’dan itibaren sipariş artışı bekleniyor. İtalya hâlâ iç talebi karşılayacak düzeyde üretim yapamadığı için ithalat sürüyor. POD ve PGI markalı patatesler tüketici tarafından daha kolay tanındığı ve daha fazla talep gördüğü için daha iyi performans gösteriyor. YouGov verilerine göre hanelerin yaklaşık %90’ı patates satın alıyor; organik patates alan hane oranı %25’in üzerinde. Satın alma sıklığı yılda yaklaşık 11 kez, ortalama satın alma tutarı 2,60 Euro; ortalama alınan miktar ise yaklaşık 1,8 kg civarına gerilemiş durumda.
Hollanda
Hollanda piyasasında neredeyse hiç hareket olmadığı, üretim kesintileri ve fabrikalardaki faaliyet azalmasının talebi frenlediği bildiriliyor. AB genelinde bol miktarda patates varken işleme sektöründeki beklenen canlanma henüz gerçekleşmedi. Jeopolitik gerilimler ve patates kızartması talebindeki yavaşlama süreci ağırlaştırıyor. Bununla birlikte bazı tüccarlar, pahalı sözleşmelerin piyasada varlığını sürdürdüğünü ve ucuz ürünlerin hızla tükendiğini vurguluyor.
Belçika
Belçika hasadının yaklaşık %90’ı tamamlandı; verim iyi ve kalite genel olarak yüksek. Ancak büyük arz, depolama kapasitesi sınırlı olan üreticiler üzerinde baskı yaratıyor ve bazı partilerin hemen satılması gerekiyor. İhracatta Güney Avrupa ve Polonya stokları rekabet oluştururken, yüksek kaliteli yıkanmaya hazır patateslere perakendede talep var (kilo başına 0,20 Euro), standart yıkanmamış partiler ise daha düşük fiyatlarda (kilo başına ~0,10 Euro) işlem görüyor.
Fransa
2025 kampanyası Fransa için önemli bir dönüm noktası. Ekim alanındaki %10 artışla 197.000 ha ve yaklaşık 8,5 milyon ton üretim bildirilmiş; bu durum arz–talep dengesizliğine yol açıyor. Kesin sözleşmeler hala makul fiyatları korurken, açık piyasa çökmüş durumda; sözleşmesiz bazı partiler ton başına 5–15 avro gibi çok düşük seviyelerde işlem görmüş, üretici maliyetleri olan ton başına 150 avronun çok altında kalmış. RNM kotasyonları belirli segmentlerde göreli istikrar gösterirken endüstriyel segmentte yoğun baskı sürüyor; 2024’ten kalan stoklar durumu daha da zorlaştırıyor.
Polonya
Polonya’da üretimin geçen sezona göre yaklaşık %15 artarak 6,8 milyon tona ulaşması bekleniyor; bazı görüşler hasada bağlı olarak 7,5 milyon tonu aşılabileceğini öne sürüyor. Ortalama verim hektar başına 31,8 ton; yaz mevsimindeki talep yerel arz fazlalığı nedeniyle bir miktar azalmıştı, ancak son haftalarda mütevazı bir talep artışı gözleniyor. Rekor üretim seviyeleri nedeniyle fiyatlar düşmüş; müşteriler sürdürülebilir tek malzemeli geri dönüştürülebilir ambalaj talep ediyor.
İsviçre
2025’te İsviçre’de son yılların en yüksek hasadı bekleniyor; 2024’e göre %20 artış raporlanıyor. Bu artış fiyatlarda düşüş ve kalite standartlarının sıkılaşmasına yol açmış; depolama kapasitesindeki daralma üreticiler için sorun oluşturuyor. Hasat bolluğu sırasında palox (ahşap konteyner) kıtlığı gibi uygulama sorunları yaşanmış.
Avusturya
Avusturya’da sofralık patates hasadı gecikmeli olmakla birlikte piyasa bol arz ve istikrarlı talep içinde. Diğer Avrupalı üreticilerin güçlü rekabeti nedeniyle ihracat fırsatları sınırlı kalmaya devam ediyor. Üretici fiyatları bölgeler arasında 100 kg başına 15–20 avro bandında sabitlenmiş durumda; ara depolama ve lojistik maliyetleri kesintilerle devam ediyor.
Almanya
Almanya’da paketleme şirketleri ve perakendeciler taze ürünleri doğrudan tarladan temin etmeye devam ediyor; birçok yetiştirme bölgesinde tarladan çıkan patateslerde kalite düşüşü belirtileri (solucan hasarı, kara leke vb.) artmış durumda. Piyasada genel fiyat baskısı sürerken, düşük fiyatlı komşu ürünleri ihracatı karsızlaştırıyor.
İspanya
Kuzey İspanya’da hasat yaklaşık 15 gün gecikmiş; Castilla y León’da ekim alanı %12’den fazla artarak 20.000 ha’a ulaşmış. Ekim alanı artışı toplam üretimi yükseltmiş, bu da fiyatların düşmesine ve ihracatın zayıflamasına yol açmış. Özellikle sözleşme veya tedarik programı olmadan üretimi artıran üreticiler olumsuz etkilendi.
Avrupa Dışı Bölgeler
Yeni Zelanda
Başlıca yetiştirme bölgelerinde ekim koşulları karışık; bazı bölgelerde yağışlı-soğuk toprak erken ekimi yavaşlatırken, başka bölgeler daha elverişli koşullardan yararlanmış. Erken hava koşulları hasadı bir ila iki hafta geciktirebilir; genel görünüm, mevsimsel koşullara bağlı olarak iyimser.
Avustralya
Avustralya, kurak bir sonbahar ve gecikmeli kış başlangıcı yüzünden taze patates kıtlığıyla karşı karşıya. Sıcaklık artışı yumru oluşumunu etkileyerek bitki başına yumru sayısını azaltmış; Güney Avustralya en çok etkilenen bölge. Taze patates ithalatı biyogüvenlik nedeniyle sınırlı olduğundan kıtlık devam ediyor; dondurulmuş patates ürünleri ise ithalatla karşılanmaya devam ediyor.
Kuzey Amerika
ABD’de bazı ana yetiştirme bölgelerinde verimler iyi; Idaho ve Orta Minnesota’da olumlu profiller bildirildi. Prens Edward Adası ise ortalama ile ortalamanın altında verim göstermiş. Patates talebi genel olarak istikrarlı; sarı patates segmenti son yıllarda talep artışı kaydetmiş. Fiyatlar nispeten düşük seviyelerde seyrediyor; eski ve yeni ürünler arasındaki fark sınırlı olduğundan fiyat ivmesi oluşmuyor.
Güney Afrika
Limpopo ve Sandveld bölgelerinde üretim artışı fiyatları üretim maliyetlerinin altına çekmiş; üreticiler ağır kayıplarla karşılaşıyor. Toptan satış fiyatları düşük seviyelerde; mevcut yüksek hacim satışları ciroyu artırırken kârlılığı sağlamıyor. Yaz sıcaklıklarının artmasıyla kalite sorunları ortaya çıkabilir ve düşük fiyatların bir süre daha devam etmesi olası görülüyor.
Mısır
Geçen sezonda Mısır’ın üretimi dokuz milyon tonun üzerine çıkarken ihracat beklentilerin altında kalmış ve depolarda stok birikimi yaşanmıştı. Bununla birlikte yeni sezonda tohum kalitesi iyileşmesi ve elverişli hava koşulları ile daha dinamik bir sezon bekleniyor; ihracatçılar uluslararası pazarda olumlu sinyaller bildiriyor.
Pakistan
2024–25 sezonunda Pakistan üretimi yaklaşık 9–9,5 milyon tona çıkarak %20 artış göstermiş; ihracat da paralel bir artış kaydetmiş. Taze ve soğutulmuş patatesler çeşitli sınıflandırma ve paketleme standartlarıyla ihracat pazarlarında yer alıyor. İşlenmiş segment daha küçük kalmakla birlikte büyüme göstermekte; işleme için tercih edilen çeşitler yüksek kuru madde ve düşük şeker içeriğine sahip.
Türkiye
Türkiye’de patates üretimi, 2025 yılı TÜİK ikinci tahminine göre bir önceki yıla kıyasla %13 azalarak 6 milyon tona geriledi; iklim koşulları, su kısıtları ve girdi maliyetlerindeki artış bu düşüşün başlıca nedenleri. Niğde ve Nevşehir gibi turfanda bölgelerde tarla fiyatları 10-12 TL/kg ye ulaşsa da, genel ortalama 9,0 TL/kg seviyesinde kaldı; bu, dönüm başına yaklaşık 65.000 TL maliyeti karşılamadı ve üretici zararına yol açtı. Bursa ve Yozgat'ta zarar eden çiftçiler tarlaları ücretsiz dağıtma veya dökme eylemlerine başvururken, sosyal medyada "satmayın" çağrıları ve protestolar arttı. İhracat, 2025'te Azerbaycan, Irak ve Suriye'ye odaklanarak 2024'e göre %20 artış gösterdi; ancak gıda arz güvenliği kısıtlamaları ve depolama sorunları fırsatları sınırladı.
****Bu değerlendirme, bölgesel üretim, iklim koşulları, depolama ve lojistik kapasite ile piyasa talebinin etkileşimleri sonucunda küresel patates piyasasında oluşan farklılıkları göstermektedir. Her bölgenin kendine özgü koşulları piyasada fiyat ve kalite dalgalanmalarına yol açmakta; arz fazlaları, depolama sorunları, kalite kayıpları ve talep değişimleri fiyat düzeylerini belirlemektedir.
