SADETTİN İNAN / Tarım ve Orman Bakanlığı’nın et üretimini artırmak için başlattığı “Güçlü Besi Güçlü Üretim Projesi”, daha şimdiden tartışmaların odağına oturdu. Sektör temsilcileri, projenin hayvan ırklarını soysuzlaştıracağı uyarısında bulunurken, işin perde arkasında çok daha kritik bir nokta öne çıkıyor: Devlet eliyle milyonlarca liralık sperma ticareti.
Destek mi, yönlendirme mi?
Proje kapsamında, soy kütüğüne kayıtlı olmayan 1 milyon sütçü hayvanın etçi ırklarla melezlenmesi hedefleniyor. Suni tohumlamada buzağıya verilen destek, normalde yüzde 50 artırılırken; cinsiyeti belirlenmiş erkek sperma kullanılırsa destek miktarı 2 bin liraya çıkacak. Yine proje kapsamında sadece erkek buzağılara destek verilecek.
Bu tablo, üreticiyi daha fazla destek için doğal olarak cinsiyeti belirlenmiş sperma kullanımına yönlendirecek. Peki burada sorun ne?
Tekelleşen ticaretin adresi
Cinsiyeti belirlenmiş sperma üretiminde dünyada neredeyse teknolojisi ile ön plana çıkan tek bir firma var: ST Genetik.
Türkiye’deki tek distribütörü ise Elit Gen Hayvancılık.
İşte tam da burada dikkatler, Tarım Bakan Yardımcısı Ahmet Gümen’e çevriliyor. Çünkü Gümen, Elit Gen Hayvancılığın kurucu ortağı. Her ne kadar bakan yardımcısı olduktan iki ay sonra ortaklıktan ayrılmış olsa da, bağlarını koparmadığı birçok gelişmeden anlaşılıyor.
Nitekim, Elit Gen’in genel müdürü Yusuf Burucu geçtiğimiz yıl Gümen’in önerisiyle TİGEM’e danışman yapılmıştı. Burucu aynı zamanda şirketin kuruluşunda Gümen’le birlikteydi.
Sorular çoğalıyor
Bu tablo, kamuoyunda kritik soruları gündeme getiriyor:
Bu proje gerçekten Türkiye’nin et açığını kapatmak için mi hazırlandı?
Yoksa üreticiyi teşvik adı altında tek bir firmaya yönlendirme planı mı yapılıyor?
Kamu kaynaklarıyla verilen destek, neden dolaylı olarak eski ortaklık bağlarının uzandığı bir şirketi zenginleştirme ihtimalini doğuruyor?
Güçlü besi mi, güçlü çıkar mı?
Özetle, “Güçlü Besi Güçlü Üretim Projesi” kağıt üzerinde et üretimini artırmayı amaçlasa da, uygulamada bir şirketin kasasını dolduracak bir projeye dönüşme riski taşıyor.
Devletin tarım politikalarının çiftçiyi mi yoksa özel şirketleri mi desteklediği sorusu, bu projeyle birlikte bir kez daha yakıcı şekilde gündeme geldi.
