Avrupa Birliği’nin gıda güvenliği sistemi RASFF verilerine göre, Türkiye’den ihraç edilen çeşitli tarım ürünleri, son haftalarda yüksek aflatoksin ve diğer zararlı maddeler nedeniyle art arda geri çevrildi. Sınır reddi kararları, hem gıda güvenliği hem de Türkiye’nin ihracat itibarı açısından endişe yaratıyor.
Sınırdan Dönen Ürünler: Listede Fıstık, Kekik ve İncir Var
Son iki haftada alınan kararlara göre:
- 8 Ağustos 2025: Bulgaristan, Türkiye’den gelen fıstık çekirdeğini aflatoksin tespit edilmesi nedeniyle geri çevirdi.
- 6 Ağustos 2025: İtalya, kabuklu Antep fıstıklarında yüksek aflatoksin B1 ve toplam aflatoksin nedeniyle sınır reddi uyguladı.
- 5 Ağustos 2025: Bulgaristan, kurutulmuş kekikte pirrolizidin alkaloidi tespit etti.
- 30 Temmuz 2025: Portekiz, yine kurutulmuş kekikte yüksek seviyede pirrolizidin alkaloidi bulunduğunu bildirdi.
- 28 Temmuz 2025: Bulgaristan, kuru incirlerde ve Antep fıstıklarında aflatoksin nedeniyle ürünleri iade etti.
Aflatoksin: Sessiz Tehdit
Aflatoksinler, özellikle sıcak ve nemli iklimlerde gelişen mantarlar tarafından üretilen güçlü toksinlerdir. En tehlikeli formu olan aflatoksin B1, karaciğer kanseri dahil ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. AB’de bu maddeye yönelik yasal limitler oldukça sıkı ve kontroller düzenli olarak yapılıyor.
Türkiye’de Risk ve İtibar Kaybı
Türkiye, Antep fıstığı üretiminde dünya liderlerinden biri. Ancak uygunsuz depolama, nem ve böceklenme, aflatoksin riskini artırıyor. Uzmanlar, ihracatta yaşanan bu tür geri çevirmelerin hem ekonomik kayıp hem de uluslararası güven kaybı anlamına geldiğini vurguluyor.
Çözüm İçin Ne Yapılmalı?
Uzmanlara göre bu sorun ancak hasattan depolamaya kadar tüm süreçte sıkı önlemler ile önlenebilir:
- Uygun nem ve sıcaklık kontrolü
- Böcek ve küf oluşumunun önlenmesi
- İhracat öncesi düzenli laboratuvar testleri (ELISA, HPLC vb.)
- Çiftçi ve ihracatçıların aflatoksin yönetimi konusunda eğitilmesi
Kamuoyunun Cevabını Beklediği Sorular
- Sınırdan dönen bu ürünler Türkiye’ye geri geldikten sonra ne oluyor?
- İmha ediliyorsa, neden kamuoyuna şeffaf bilgi verilmiyor?
- Bu ürünler ihraç edilmeseydi, iç piyasaya sunulur muydu?
- Türkiye’de pazara sürülen ürünlerde denetimler ne kadar sıkı yapılıyor?
Gıda güvenliği uzmanları, bu soruların net ve şeffaf şekilde yanıtlanmasının, hem halk sağlığı hem de ihracat güvenilirliği açısından kritik olduğunu söylüyor.
