Geçtiğimiz hafta kesim fiyatları sert bir şekilde yükselince ‘herkes ne oluyor?’ sorusunu bir birine sormaya başladı.

Nasıl sormasın ki?

Dana kesim fiyatı 17,4 lira, kuzu kesim fiyatı da 19,7 lira birden yükselmişti.

Hem de fiyatlar 2 günde birden yükselmişti.

Hâlbuki Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Ahmet Gümen, Aralık ayında Bakanlıkta et sektöründeki üretici birlikleri ve ithalatçı firmalarla yaptığı toplantıda 2023 yılında ithal edilen besilik hayvanların Şubat ayından itibaren kesime gireceğini ve fiyatların normalleşeceğini söylemişti. 

Ancak hiç de öyle olmadı.

Et fiyatlarında hesap yine tutmadı!

Peki, ne oldu da yapılan yoğun ithalata rağmen kesim fiyatları tek kalemde 15-20 lira birden yükseldi? Bakanlık ayağında neler yaşandı?

Kesim fiyatlarındaki sert yükselişin nedenlerine geçmeden önce sizinle sağlam bir kulis bilgisini paylaşmak istiyorum.

Bu kulis bilgisi, Bakanlığın artık gerçeklikten koptuğunu, ithalatla kontrol altına alamadığı et fiyatlarını rica, minnet hatta biraz da 'tehditkâr' yaklaşımlarla kontrol etmeye çalıştığını göstermesi bakımından önemli…

Geçtiğimiz hafta Türkiye’nin en önemli et firmasının üst yöneticisi Bakanlığa çağrılarak, piyasadan yaptıkları kesimleri biran önce durdurmaları isteniyor. Yani bu firma yöneticisine; 'yaptığınız kesimler fiyatları yükseltiyor onun için kesimleri hemen durduracaksınız, kendi çiftliğinizdeki hayvanları keseceksiniz' deniliyor. 

Yani ültimatom verildi! 

Firma yöneticisi, çiftliklerinde öyle ciddi bir hayvan bulunmadığını hatta Bakanlığın gidip kontrol etmesini istiyor.

Ancak Bakanlıktaki üst düzey yönetici, bu firma sahibine kesinlikle piyasadan yaptıkları kesimi durdurmaları konusunda ısrar ediyor. 

Bu görüşmenin ardından bu firma, 300 lira olarak açıkladıkları Avrupa danalarının kesimlerini mecburen durduruyor. 

Görüleceği üzere geçtiğimiz yıllarda soğan ve patateste yaşanan ‘depo basma’ olayının bir benzeri de bugünlerde et firmaları üzerinde yaşanmaya başladı.

Gelelim kesim fiyatlarının neden iki günde 15-20 lira birden arttığına…

Kars’ta, 215 ile 220 lira arasında olan yerli besilik hayvan fiyatı geçtiğimiz hafta bir anda 280 ile 300 liraya çıktı. Yani kesimliğe gelmiş hayvanını kestirip yerine beslemek için hayvan koymak isteyen besiciler, bu fiyatı görünce kesimliğe gelmiş hayvanlarını da kestirmekten bir anda vazgeçtiler.  

Nasıl vazgeçmesinler?

Besicilerin, 6-7 ay bakıp beslediği hayvanı 280 liraya kestirip yerine aynı fiyattan besilik hayvan koyması demek tamamen batması anlamına geliyor.

Anlayacağınız piyasada dengeler iyice bozulmuş durumda!

Peki, ne oldu da 215-220 lira arasında olan yerli besilik hayvan fiyatları bir anda 280 ile 300 liraya çıktı?

İşte burada da kısa bir piyasa araştırması yaptığımızda, Bakanlığın ette süreci yönetemediğini ve alınan yanlış kararlarla kendi kendilerine piyasanın da dengesini bozarak ellerine yüzlerine bulaştırdıklarını görüyoruz.

Çünkü besilik hayvan arzında yaşanan sorunu çözmek için 600 bin baş besilik hayvan ithalatı kararı alınıyor ancak yüksek orandaki ithalat kararına rağmen iç piyasada yerli besilik hayvan fiyatları sabit kalacağı hatta düşeceği yerde bir anda 70-80 lira birden yükseliyor!

Yerli besilik dana fiyatlarının bu şekilde yükselmesinde de karışmıza iki neden çıkıyor...

Birincisi, özel sektörden alınarak ESK’ya devredilen besilik hayvan ithalatının sağlıklı bir şekilde yapılamayacağına yönelik bir kanı oluşmaya başladı. Yani piyasada, ESK’nın bu işi yapabileceğine dair bir güven bulunmuyor.

Çünkü 3 dönem halinde yapılacağı belirtilen 600 bin baş besilik hayvan ithalatında ilk geminin Mart ayında geleceği açıklanmıştı. Ancak Şubat ayının ortasına gelinmesine rağmen Güney Amerika’dan yola çıkmış bir gemi dahi yok. Güney Amerika’dan bir geminin Türkiye’ye ortalama 25 günde geldiği düşünülürse, Mart ayında vaat edildiği gibi ithal hayvanın gelmeyeceği görülüyor.

İkincisi, ESK'nın ithal besilik hayvanları ortalama 6 dolardan besicilere satacağına yönelik piyasaya bir bilgi yayılmış durumda. Bu bilginin ne kadar doğru olduğunu bilmiyoruz. Çünkü ESK'dan yapılmış bir açıklama bulunmuyor. Ancak ne gariptir piyasada dolaşan bu bilgi ESK tarafından da yalanlanmış değil! 

İthal besilik hayvanın 6 dolara satılacağına yönelik iddia, yerli besilik hayan fiyatlarının da biran da artmasına neden olmuş durumda. Çünkü 2023 yılında özel sektör tarafından yapılan ithalatta, ithal besilik hayvan fiyatları Brezilya malı için 4 dolar, Uruguay malı için de 4,3 dolar seviyesindeydi.

Görüleceği üzere piyasada dolaşan bir idda ile fiyatlar bir anda yükseliyor ancak Bakanlık ve ESK ayağında bu konuyla ilgili hiç bir açıklama yapılmıyor! 

En azından ithal besilik hayvan satış fiyatı açıklanarak, piyasanın ateşi düşürülebilirdi. Fakat bu açıklamanın bile yapılmaması bize Bakanlık ayağında sürecin nasıl kötü yönetildiğini gösteriyor.

İşte geçtiğimiz hafta kesim fiyatlarının iki günde 15-20 lira birden yükselmesinin altında bu iki neden yatıyor!

Süreç o kadar kötü yönetiliyor ki, eğer birileri bu bu kötü gidişe dur demezse korkarım et ithalatında bütün kapılar özel sektöre açılacak gibi duruyor!

Çünkü süreç hızla oraya doğru gidiyor! 

İşte o zaman ülke hayvancılığına büyük bir darbe vurulmuş demektir!

Sektör 15-20 yıl bir daha kendisi toparlayamaz!

Sektör, Bakanlıktan ve ESK'dan umudunu kesmiş durumda!

İnşallah, bu yazdıklarımız Cumhurbaşkanlığında birilerinin önüne düşer de bu kötü gidişe dur der…