SADETTİN İNAN / Türkiye’de 14’ü kamu, 12’si özel sektör ve 6’sı da kooperatif olmak üzere toplam 32 şeker fabrikası bulunmasına rağmen sektör, fiilen Remzi Çakar ve İşmen Gıda'nın kontrolüne geçti. Kooperatif ve kamu fabrikalarından toplu şeker alımı yapan bu firmalar, piyasayı adeta tekelleştirerek fiyatları belirleyen güç haline geldi.
Türkiye’nin şeker üretiminin yüzde 70’i tek elde toplanıyor
Türkiye’nin yıllık pancardan şeker üretimi yaklaşık 2 milyon 800 bin ton. Bunun 1 milyon 954 bin tonu, yani yüzde 70’i, Türkşeker ile Kayseri Şeker ve Konya Şeker tarafından üretiliyor. Özellikle son iki yıldır bu üretimin büyük kısmını iki toptancı firmanın toplu halde alması, piyasada ciddi bir tekelleşme endişesini beraberinde getiriyor.
Türkşeker’in 400 bin ton şekeri iki firmaya gitti
Yeni pazarlama yılı öncesi stoklarında bulunan 400 bin ton şekeri elden çıkarmak isteyen Türkşeker, yaptığı kampanyalarda 150 bin tonunu peşin, geri kalan 225 bin tonunu ise 7 ay vadeli olarak bu iki firmaya sattı. Böylece 2025-2026 yılı şeker üretimi öncesinde sektörün kontrolü tamamen Remzi Çakar ve İşmen Gıda'nın eline geçti.
Devlet eliyle şeker sektörü tekelleştirildi!
Türkşeker Nisan, Mayıs ve Temmuz aylarında yaptığı kampanyalarda indirimli fiyatları tüm sektörün erişimine açarken, 15 Ağustos’ta yapılan kampanya dikkat çekti. Çünkü bu kampanyada:
Peşin satış fiyatı, daha önceki kampanyaların da altına, 32,20 TL’ye düşürüldü.
7 ay vadeli satış fiyatı ise 37,30 TL olarak belirlendi.
En çarpıcı nokta: 125 bin ton alım şartı getirildi.
Bu koşul, küçük ve orta ölçekli toptancıların katılımını imkansız hale getirdi; sadece sermayesi güçlü iki firmanın yararlanabileceği bir model oluşturuldu.
Rekabeti engellemek için bilinçli strateji mi?
Sektörde yaygın kanaate göre, bu iki firma Türkşeker’in önceki kampanyalarının başarısız olması için tam o dönemlerde kendi satış fiyatlarını aşağıya çekerek Türkşeker’in piyasada satış yapmasını engelledi. Bu sayede Türkşeker, elindeki şekeri eritmek için sonunda çok düşük fiyatlı ve uzun vadeli bir satışa mahkum kaldı.
1,5 milyar liralık tatlı kazanç
Türkşeker’den peşin olarak 1610 liraya alınan 50 kg’lık şeker çuvalı, iki hafta içinde 1810 TL’ye çıkarıldı.
Sadece peşin satış üzerinden 150 bin ton şekerden yaklaşık 600 milyon lira kar edildi.
7 ay vadeli satışla alınan 225 bin ton şeker ise finansman maliyetleri de hesaba katıldığında ortalama 900 milyon lira ek kazanç sağlayacak.
Böylece bu iki firma, Türkşeker’in satışları üzerinden toplamda 1,5 milyar lira civarında kar elde etmiş olacak. Şeker piyasasında toptan satışlarda kar marjının binde 4-5 civarında olduğu düşünülürse bu iki firmanın yüzde 10 ile 15 arasında kar ederek nasıl bir tatlı kazancın üstüne konduğunu gözler önüne seriyor.
Kayseri ve Konya Şeker’in ürettiği şekerin de yüzde 70-80'ini bu iki firma almıştı!
Sadece Türkşeker değil, Kayseri Şeker ve Konya Şeker’den de yüksek tonajlı alımlar yapan bu iki firmanın, özellikle şubat ayında Kayseri Şeker’den 400 bin ton vadeli şeker alması dikkat çekmişti. Kayseri Şeker halka açık bir şirket olmasına rağmen İskonto oranları ve vade detaylarının kamuoyuyla paylaşılmaması da şeffaflık tartışmalarını beraberinde getirmişti.
Şeker pancarı arşiv haberleri için TIKLAYIN...
Rekabet Kurumu devreye girmeli
Şeker sektöründe yaşanan bu gelişmeler, açıkça rekabet ihlali şüphesi doğuruyor. İki firmanın piyasayı domine etmesiyle birlikte, Türkiye genelindeki küçük ve orta ölçekli şeker toptancıları bu iki firmaya bağımlı hale geldi. Şeker fiyatlarının yükselişini de bu iki firmanın belirler hale gelmesi, sektördeki kartelleşmeyi somut şekilde ortaya koyuyor.
Sonuç olarak Türkşeker’in politikaları ve iki firmanın toplu alımları sonucunda, şeker piyasası fiilen monopol bir yapıya evrildi. Sektör temsilcileri, hem Türkşeker’in satış politikalarını hem de iki firmanın hakimiyetini Rekabet Kurumu’nun acilen incelemesi gerektiğini vurguluyor.
