Şarbon, kuduz, bruselloz, toksoplazmoz ve tenyazis gibi hastalıklar insanlara sığır, keçi, koyun, kedi ve köpek gibi hayvanlardan bulaşır. Sağlıklı hayvan yetiştirilmeli, sağlık kontrolleri yaptırılmalı...
•Zoonoz hastalıklar; insanlar ve hayvanların birbirine bulaştırabildikleri ve her iki gruba dahil bireylerde ortak olarak şekillenen hastalıklar diye tanımlanabilir.
•Dünya sağlık örgütü; zoonoz hastalıkları, doğal koşullarda insanların ve hayvanların birbirine bulaşan hastalığı olarak tanımlamaktadır.
•Ancak bu tanımlamadaki 'doğal koşullar' kavramının aksine bazı hastalıkların bulaşabilmesi için bir takım özel şartların oluşması gerekmektedir ki bu da önemli bir konudur.
•Örneğin kuduzun bulaşabilmesi için mutlaka ısırık, tırmalama vb. nedenlerle oluşan açık bir yara olmalıdır.
•Aynı durum Brucella spp. enfeksiyonlarında da söz konusudur. Bulaşma yollarından biri olan deri yolu ile bulaşma ancak deri üzerinde çizik, çatlak gibi açık bir yaranın varlığında mümkündür.
BU HASTALIKLARIN TÜRLERİ NELERDİR
•Zoonoz hastalığın tanımından da anlaşıldığı gibi tek taraflı bir bulaşma değil, her iki grubunda birbirine hastalık bulaştırması söz konusudur.
•Konakçıların insan ve hayvan olmasına göre, bulaşma türlerine göre zoonozlar 3 grup altında sınıflandırılır.
•1. Antropozoonoz zoonozlar (anthropozoonoses): Hayvanlardan insanlara geçenler: Kuduz, tokzoplazmoz
•2. Zooantroponoz zoonozlar (Zooanthropozoonoses): İnsanlardan hayvanlara geçenler: Difteri, amebiyoz
•3. Amfiksenöz zoonozlar (Amphixenoses): İnsan ve hayvanların her ikisi arasında da karşılıklı geçebilenler (stafilokoklar, mikobakteriler)
•Zoonozlar yaşam döngülerine göre ise 4 grup altında sınıflandırılırlar.
•1. Direkt zoonozlar (Direct Zoonoses): Bunlar enfekte omurgalı konakçıdan duyarlı omrugalıya doğrudan temas veya herhangi bir mekanik araçla geçer. Geçişleri sırasında çoğalmaz, gelişmez ve bir değişikliğe uğramaz. (Kuduz, brusellozis, trichinosis)
•2. Siklo-zoonozlar (Cyclozoonoses): Yaşamlarını sürdürebilmek için birden fazla omurgalı konakçıya gereksinim duyarlar. (taeniasis, echinococcosis )
•3. Meta-zoonozlar (Metazoonoses): Biyolojik olarak omurgasız arakonakçılardan duyarlı omurgalılara geçerek yaşam siklularını tamamlarlar. Etken omurgasız arakonakçıda çoğalır, gelişir . (schistosomiasis arbovirus)
•4. Sapro-zoonozlar(Saprozoonoses): Son omurgalı konakçıya ek olarak toprak ve bitki gibi hayvan olmayan arakonakçıya gereksinim duyar. (larva migrans, mikotik hastalıklar F.hepatica)
EVCİL HAYVANLARDAN İNSANA BULAŞAN HASTALIKLAR
•Kedi ve köpek gibi petlerden kaynaklanan zoonoz hastalıklar yanında tavuk, kuş vb. kanatlı hayvanlar, koyun, sığır vb. evcil memeliler, maymun, fare vb. yabani memeliler ve tavşanlar gibi pek çok hayvan türüne ait zoonoz hastalık, insanlara bulaşarak ciddi sorunlara neden olabilir.
Kedi ve köpeklerde dahil olmak üzere tüm hayvan türlerinde görülebilen ve insanlara da bulaşabilen bu zoonozlar, bakteriyel, paraziter, viral ve mantar kaynaklı olabilmektedir.
Hayvanlardan (sığır, keçi, koyun, kedi ve köpek gibi) insanlara bulaşan hastalıklar (zoonozlar):
•Şarbon: Sığır, koyun, keçi, at, domuz vb.
•Kuduz: Kedi, köpek, tilki, kurt, yarasa gibi tüm memeliler
•Bruselloz (malta humması): Keçi, koyun, sığır, domuz gibi tüm memeliler
•Toksoplazmoz: Kedi, Köpek, kemiriciler gibi tüm memeliler
•Kuş gribi: Kanatlı hayvanlar
•Ruam: At, katır, eşek gibi tek tırnaklılar
•Tüberküloz (verem): sığır, kuş
•Veba: Fare, tavşan gibi kemiriciler
•Tularemi: Fare, köstebek ve diğer kemiriciler
•Salmonellozis: Kümes hayvanları, sığır, keçi, domuz vb.
•Tenya (abdest bozan): Sığır
UYARILARA DİKKAT EDİLMELİ
•Şarbon, kuduz, bruselloz, toksoplazmoz ve tenyazis gibi hastalıklar insanlara sığır, keçi, koyun, kedi ve köpek gibi hayvanlardan bulaşır.
•Sağlıklı hayvan yetiştirilmeli, sağlık kontrolleri yaptırılmalıdır.
•Pastörize edilmiş ya da UHT tekniği ile paketlenmiş uzun ömürlü süt tüketilmelidir.
•Kuduz şüpheli hayvan, resmi makamlara bildirilmeli, onların önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir,
•Kuş gribi hastalığı, hasta kanatlı hayvanlardan bulaşır. Hasta kanatlı hayvanlarla temas edilmemeli, etleri ve yumurtaları tüketilmemelidir.
