Küresel portakal pazarında fırtına kopuyor! İtalya'da Tarocco kan portakalı üretimi yüzde 20-30 düşerken, Güney Afrika rekor 35 milyon karton ihracatla piyasaları doyuruyor. Kuraklık Fas'ı vuruyor, Mısır işleme furyasıyla taze meyve arzını kısıyor, Hindistan ise muson selleriyle boğuşuyor. Fiyatlar bir yanda uçuyor, diğer yanda çöküyor. Bu kaosun sonu nereye varacak? Tüketiciler, çiftçiler ve ihracatçılar nefesini tutmuş bekliyor.
Portakal, kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi, C vitamini deposu ve milyarlarca dolarlık bir ticaret ağı. Ancak 2025 yazını kapatırken, bu turuncu meyve küresel arenada tam bir drama sahnesi. Avrupa'dan Afrika'ya, Amerika'dan Asya'ya uzanan tedarik zincirleri, iklim felaketleri, aşırı üretim ve jeopolitik engellerle sarsılıyor. İtalya gibi geleneksel güçler yeni sezona tedirgin başlarken, Güney Afrika'nın bolluğu Avrupa raflarını dolduruyor. Peki, bu dengesizlik fiyatları nasıl etkileyecek? Tüketiciler ucuz meyve hayali kurarken, çiftçiler kayıplarla yüzleşiyor.
İtalya: Sezon Sonu Rahatlama, Yeni Başlangıçta Fırtına Ufukta
Akdeniz'in incisi İtalya, Haziran ayında Valencia portakal sezonunu istikrarlı bir finalle noktaladı. Kg başına yaklaşık 1 avro fiyatlarla satışlar tatmin ediciydi; bir İtalyan şirket yetkilisi, "Olumlu bir sezondu. Düşük stoklarımız sayesinde düzenli satışlar yaptık, piyasa iyi tepki verdi," diyor. Ancak Mısır ithalatının uzun soluklu varlığı tabloyu gölgeledi. Beklenenden fazla yer kapladı ve fiyat artışını frenledi.
Ekim ayı, kritik bir dönemeç. İspanya, İtalya ve Yunanistan'dan ilk sevkiyatlar gelirken, Güney Yarımküre'nin son dalgasıyla çarpışacak. "İki sezonun çakışması, doymuş pazar ve fiyat baskısı demek," uyarısı geliyor. Hedef, Ekim sonuna kadar stokları eritmek. Tüketiciler yerli meyveyi tercih ettikçe destek artabilir.
Yeni sezona gelince: Göbekli portakallarda geçen yıla benzer hacimler bekleniyor, ama Tarocco kan portakallarında yüzde 20-30 düşüş sinyali var. Henüz teyit edilmese de, kalite umut verici. Sicilya'da su krizi aşıldı, bitkiler sağlıklı büyüyor. Puglia'dan bir tarım girişimcisi ekliyor: "Klementin ve portakallarda yüzde 30 genel düşüş. İlkbahar havası ve su kıtlığı, don afeti bölgelerde kaybı katladı. Arz azalınca, toplu alımlar şimdiden heyecan yaratıyor." Bu, fiyatların yüksek açılacağını işaret ediyor. Düşük maliyetli piyasa hayali suya düşüyor.
İspanya: Yağmurlar Kaliteyi Vurdu, Sezon Erken Bitti
İspanya, Temmuz'da portakal sezonunu düşük üretim ve kalite sorunlarıyla erken kapattı. Valensiya ve Endülüs bölgelerinde hem Valencia hem Navel çeşitleri beklentilerin altında kaldı. Sürekli yağışlar, meyve kalitesini bozdu; pazarlanabilir arz azaldı. Bir yetkili, "Daha düşük sıcaklıklar ve Mısır arzındaki sınırlama, talebi uzattı. İthalat düştü, narenciye suyu işleme patladı. Birçok üretici için en kârlı yol," diyor.
Sezonun ikinci yarısında menşe fiyatlar yükseldi, piyasalara yansıdı. Ağustos-Eylül'de Güney Afrika satışları okul tatilleriyle toparlandı, fiyatlar yüksek kaldı. 2025/2026 için tahminler benzer hasat öngörüyor; Endülüs'te hacim düşük ama meyve boyutları büyük. İlk Navelina'lar Ekim sonunda hasat edilecek. Mısır sübvansiyonlarının kalkması, ithalatı frenledi. Talep güçlü, ama arz baskısı devam ediyor.
Kuzey Avrupa: Bolluk ve Baskı Dengesizliği
Hollanda'da Güney Afrika'nın olağanüstü hasadı piyasayı doyurdu. Bir ithalatçı, "Herkes çabalıyor. ABD, Orta Doğu, Uzak Doğu ve Rusya'ya rekor ihracat – doymuş pazarla karşılaştık," diyor. Küçük boy portakallar meyve suyu için iyi performans gösteriyor, orta boylar fiyat altında eziliyor. "Tanıtımlara ihtiyaç var," çağrısı yükseliyor.
Almanya'da mevsim geçişi Temmuz'un ikinci yarısına sarktı – alışılmadık bir gecikme. Satışlar stoklar istikrara kavuşunca arttı. Büyük boy fazla, küçük Valencia ve Midknight kıtlaştı ama iyileşiyor. Zimbabve portakalları payını büyütüyor: "Güney Afrika'ya kıyasla küçük alan, ama hacmin üçte birini kaptık, eğilim artıyor."
Fransa ise Güney Afrika kalitesine sarıldı. "Mükemmel sezon: Tatlı, sulu, iri meyveler. Önceki yılın hızlı olgunlaşma felaketi geride kaldı," diyor bir işletmeci. Satışlar sorunsuz, fiyatlar normal ama temkinli: "0,10-0,15 avro fark satışları öldürür." Ekim'de İspanya devralacak, hacim orta düzeyde; hava belirsizliği tehdit.
Amerika ve Afrika: Rekorlar ve Tarifeler
Kuzey Amerika'da gümrük vergileri ticareti aksatıyor, ama Kaliforniya ve Florida yeni sezona hazırlıkla fiyatları güçlendirdi. Kaliforniya Valencia'sı erken kapanıyor, Şili ithalatı Ekim'e dek sürecek. Fiyatlar karton başına 28 avroya yaklaştı. Kanada'nın misilleme zamları ABD'li üreticileri sevindirdi. Florida, kasırga kayıplarından sonra yüksek hacim ve kalite bekliyor.
Güney Afrika, yıldızı parlayan: 35. haftada 27 milyon göbekli, 38 milyon Valencia kartonu ihraç etti. Geçen yıldan 5-7 milyon fazla! Mısır'ın gecikmesi ve ABD'ye gitmeyiş, meyveyi Asya ve Orta Doğu'ya kaydırdı. Bir ihracatçı: "Orta Doğu 'çöplük' görevi görüyor, fiyatlar dipte. Rusya ihracatı ikiye katlandı. AB vergileri yüzde 1,6'ya indi – önemsizleşti." Küresel pazarlar fazla meyveyi emdi, rekor kırıldı.
Mısır'da işleme endüstrisi taze ihracatı eritiyor: 600 bin-1 milyon ton tüketim, yakında 2 milyon tona çıkacak. "Değerinin altında satış günleri bitti," diyor bir ihracatçı. Aralık sezonu öncesi ekim artışı belirsiz, ama tesisler genişliyor. Küçük boy sorunu devam, ama Asya'ya dönüş umudu var. Kızıldeniz lojistiği düzeldi.
Fas ve Hindistan: Felaketlerin Gölgesinde Mücadele
Fas, kuraklıkla boğuşuyor: Ekim alanı yüzde 50'ye indi, Maroc Late'ler Avrupa'da sınırlı. Üreticiler bahçeleri söküyor. "Yağış artsa da toparlanma 3-4 yıl alır," tahmin ediliyor. Arz açığı büyüyor.
Hindistan'da muson yağmurları talebi zayıflattı, ithalat maliyetleri kutu başına yüzde 50 arttı. Güney Afrika Valencia'ları 1,40-1,90 avroya zıpladı, hacimleri zorladı. Avustralya ve Çin alternatifleri yükseliyor. Yerli Nagpur'lar Ekim'de ithalatı kesecek.
Sonuç: Dengesiz Piyasa, Belirsiz Gelecek
Küresel portakal pazarı, bolluk ve kıtlık arasında sıkışmış. Güney Afrika'nın rekoru Avrupa'yı doyururken, İtalya ve İspanya'nın düşüşü fiyatları yukarı itiyor. Kuraklık, yağış ve tarifeler zinciri sallıyor. Tüketiciler için ucuz meyve rüyası mı, yoksa zam şoku mu? Çiftçiler umutla yeni hasada bakıyor.
Takipte kalın. Bu turuncu fırtına dinmedi!