***Piyasa, dengesiz arz, Çin baskısı ve yeni ticaret haritası etkisinde görünüyor.
***Dünya sarımsak piyasası 2024/25 sezonunda belki de son 20 yılın en karmaşık dönemlerinden birini yaşıyor.
***Çin’in rekor üretimi ve düşük fiyat politikası, Güney Yarımküre’deki yüksek rekolte, Avrupa’daki üretim düşüşü ve artan ithalat kotaları bir araya gelerek fiyatlarda sert baskı oluştururken, kalite beklentisi yüksek pazarlar ile düşük maliyetli menşeler arasında fark açılıyor. Sektör oyuncuları “yeni normal” olarak nitelendirilebilecek bu dengesiz tablo ile karşı karşıya.
***Avrupa neden istikrarsızlığın merkezi???
**Avrupa Birliği, kendi üreticisini korumak için yıllardır mücadele ettiği üçüncü ülke sarımsağının en büyük alıcısı konumuna geldi. 2025’in ilk dokuz ayında AB’nin Çin, Mısır ve Türkiye’den yaptığı sarımsak ithalatı rekor seviyeye ulaştı.
**İspanya en ağır darbeyi aldı. İspanya’da son üç aydır piyasa neredeyse durdu. Sadece sözleşmeli müşteriler sipariş veriyor…. 2024/25 sezonunda üretim %15, mor sarımsakta ise %30 geriledi. Üretim maliyetleri iki yılda %30 artarken, Mısır ve Türkiye menşeli ürünlerin fiyat avantajı İspanyol sarımsağını raflarda tutmayı zorlaştırıyor. AB’nin üçüncü ülkelerden ithalat kotası 2025’te ilk kez tamamen doldu ve kota aşımı için ek gümrük vergisi tartışmaları başladı.
**İtalya ise nispeten daha şanslı. Kuzey İtalya’daki büyük tüccarlar, Çin’in bol arzı sayesinde fiyatların 2024’teki sert yükselişin ardından stabilize olduğunu belirtiyor. İtalya tüketiminin yarısını ithalatla karşılıyor ve İspanya hâlâ ana tedarikçi konumunda. Güney İtalya’da ise “Mısır sarımsağı depoları doldurdu, İspanyol malı elde kaldı” şikâyeti yaygın. Markalı ve PGI (Coğrafi İşaret) sarımsaklar hâlâ yüksek fiyatla satılıyor ancak standart ürün segmenti düşük fiyatlı menşelerin hakimiyetinde.
**Fransa, kaliteli ürün sunuyor. Ancak küçük kalibrelerde ciddi kıtlık yaşıyor. Perakendecilerin küçük boy sarımsağa yönelik kampanyaları, üreticilerin büyük boya yönelmesiyle birleşince 2025 pazarlaması risk altına girdi. Fransız Sarımsak Milli Birliği (ANIAIL), “Perakendecileri büyük boy Fransız sarımsağını değerlendirmeye çağırıyoruz” açıklaması yaptı.
**Hollanda ve Almanya piyasalarında ise Çin ve Arjantin menşeli ürünlere kayış hızlandı. Hollandalı ithalatçılar, “İspanyol malında kalite dalgalanması çok fazla, müşteriler istikrarlı kaynak arıyor” diyor. Almanya’da yerel üretim artsa da hâlâ ithalata bağımlılık yüksek; Noel öncesi talep artışı sınırlı fiyat yükselişi getiriyor.
***Hâlen Tartışmasız Lider Çin Ama Talep Azalıyor
Dünyanın sarımsak üretiminin %80’ini karşılayan Çin, 2025 sezonuna yine devasa stoklarla girdi. Jinxiang ve Cangshan gibi ana üretim bölgelerinde kalite yüksek, nakliye maliyetleri düşük. Ton başına ihracat fiyatı geçen yılın birkaç yüz yuan altında seyrediyor.
Çinli ihracatçılar, “Siparişler düzenli ancak toplam hacim önceki iki yıla göre düşük” diyor. Afrika pazarlarına ihracat sert düşerken, Avrupa’da %10 civarı büyüme kaydedildi. Ekim ayındaki kısa süreli yağış paniği spekülatif fiyat artışı yaratmış, ancak hava koşullarının düzelmesiyle piyasa yeniden sakinleşmişti.
Çin’in düşük fiyat politikası, özellikle Güney Amerika ve Meksika pazarlarında dramatik etki yaratıyor. Kutu başına 10-11 Euro seviyesindeki Çin malı, yerel üreticilerin 20-28 Euro bandındaki fiyatlarını eritiyor.
***Güney Yarımkürede Bol Ürün, Düşük Fiyat!
**Arjantin, üretimini %20-25 artırarak sezona güçlü girdi. Ancak Çin (10 €/kutu) ve Brezilya (15,50 €/kutu) fiyatlarının belirlediği piyasada referans fiyat 21 € civarında kaldı. Fazla ürün Meksika gibi doygun pazarlara yönlendiriliyor.
**Şili de yüksek rekolteye sahip ancak satışlar kısıtlı. Çin malının 10 €/kutu seviyesine karşı Şili sarımsağı ortalama 20 €’dan işlem görüyor.
**Peru, ihracatının %85’ini Meksika’ya yapıyor. Çin malının kutu başına 10 € seviyesine inmesi, Peru sarımsağını 26 €’ya kadar geriletti.
**Brezilya, anti-damping vergilerinin kalkmasıyla Çin malına kapılarını tamamen açtı. İthal mal kutu başına 15,40-15,50 €’ya giriyor, yerli üretim maliyeti ise 20 € civarında. Devir stokları ve zayıf talep piyasayı durgunlaştırıyor.
***Diğer Önemli Ülkeler Mısır, Güney Afrika, Kuzey Amerika!
**Mısır, Avrupa’nın yeni gözdesi haline geldi. Ekim alanları ciddi ölçüde genişledi, İspanya’nın Mısır’dan ithalatı yıllık %500 arttı. Ancak tohum kalitesi ve sıcak hava nedeniyle ihraç edilebilir kalitede ürün oranı belirsiz.
**Güney Afrika, hem ithal hem yerli ürün bolluğu yaşıyor. Ortalama fiyat 2,5 €/kg seviyesinde. Çin malına karşı uygulanan anti-damping vergisinden kaçınmak için kaçakçılık iddiaları gündemde.
**Kuzey Amerika, Kaliforniya ve Çin’den gelen iyi mahsulle dengeli arz sağlıyor. Ancak gümrük vergileri (%10-50) marjları daraltıyor. Arjantin’in yeni mahsulü Aralık’ta piyasaya girecek.
**** 2025 Yılının Özeti!!!!
Sarımsak piyasasında kim kazanır?
Piyasayı genellikle aşırı arz, kalite segmentasyonu belirleyecek.
Çin’in düşük fiyat politikası devam ettiği sürece, yüksek maliyetli Avrupa ve Güney Amerika üreticileri pazar payı kaybetmeye devam edecek.
Kalite odaklı markalı ürünler (PGI, organik, yerel) hâlâ prim yapıyor ancak standart ürün segmentinde düşük maliyetli menşeler hâkimiyetini artırıyor.
Avrupa Birliği’nin 2026 Yılında uygulamaya koyacağı yeni pestisit kalıntı limitleri ve ithalat kotaları, Mısır ve Türkiye gibi ülkeleri yakından ilgilendiriyor.
Üreticiler ise virüssüz genetik materyal, damla sulama yatırımları ve doğrudan perakende anlaşmaları gibi çözümleri masaya yatırıyor.
Sarımsak, bir kez daha küresel tarımın en sert rekabet arenası olduğunu kanıtlıyor. Herkes kaliteli ürünü ucuz almaya bakıyor. Kısa vadede kar etse de uzun vadede herkes kaybedebilir.