TBMM'de basın toplantısı düzenleyen CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, çiftçilerin sertifikalı tohumluk kullanma zorunluluğunun birtakım soruları ve sorunları da beraberinde getireceğini söyledi. Milletvekili Sarıbal, "2018 yılında sertifikalı tohumluk kullanma zorunluluğu getirilmesinin sonucu ne olacaktır? Çiftçilerin sertifikalı tohum ekip ekmediği nasıl kontrol edilecektir? Çiftçilerin kendi tohumlarını ekmesi, takas etmesi yasaklanacak mıdır? Giderek ağırlaşan küresel iklim değişikliğine karşı en iyi çarenin yerel tohum olduğunun bilinmesine rağmen biyoçeşitliliği ve çiftçi haklarını koruyan uluslararası anlaşmalara karşı bir yola mı girilecektir? Bilindiği gibi Uluslararası Bitki Genetik Kaynakları Anlaşması'nın 9 uncu maddesinin 3 üncü fıkrasına göre çiftçilerin tohum veya çoğaltma materyali (fide vb.) satmaları engellenemez. Dünyadaki çiftçilerin çok büyük bir çoğunluğu köylüler oluşturmakta olup; dünyayı besleyen bu köylülerdir. Bizim köylülüğe dayanan teknolojilere ihtiyacımız bulunmaktadır, şirket biyoteknolojilerine değil. Yerel tohumların kökünü kazımaya yönelik çabalar durdurulmalı; sertifikalı tohum yerine yerel tohumun ıslahına ağırlık verilmeli; çiftçiler bilgi ve parasal desteklerle yerel tohum üretimi için teşvik edilmelidir. Kısacası doğa ve insan dostu üretim modelleri olan sürdürülebilir tarım/gıda sistemlerinin yaygınlaştırılmasına çalışılmalıdır" ifadelerini kullandı.
Köylülerin Kendi Tohum Ve Fidelerini Satmaları Yasak
Anadolu coğrafyasının çok sayıda endemik bitkiyi barındırdığını ifade eden Sarıbal, ancak çiftçinin çok uluslu şirketlerin elinde bulunan hibrit(melez) tohuma mahkum edildiğini öne sürdü. Türkiye'de 600'ün üzerinde tohum firmasının bulunduğunu, yüzde 90'ının ise tek bir tohum çeşidini ithal edip piyasaya sattığını savunan Sarıbal;
"2006 yılında çıkarılan 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu ile tohumculuk alanında tam anlamıyla çokuluslu şirketlerin hakimiyetine açık yeni bir döneme girilmiştir. Kanun ile köy popülasyonlarının hiçbirinin ticari olarak satılmalarına izin verilmemektedir.
Ayrıca köylülerin kendi tohumluklarını ve bunlardan üretilen fideleri satmaları yasaklanmış; çiftçimiz çokuluslu şirketlerin üzerinde patent koyarak tekel kurduğu hibrit(melez) tohumlara mahkûm edilmiştir.
Tohumculuk Kanunu'nun çıktığı tüm ülkelerde yerli tohumların satışlarının yasaklandığı bilinen bir konudur. Sonuç ise daha fazla dışa bağımlılık, toprak mülkiyetinin daha fazla el değiştirmesi, toprağın tarım ilaçları ile daha fazla kirlenmesi ve kimyasal gübrelerle daha fazla fakirleşmesidir. Tohumda tekelleşmeye paralel olarak biyoçeşitlilik de azalmaktadır." açıklamasında bulundu.
Tohumculuk Çokuluslu Şirketlerin Denetiminde
Sarıbal; basın açıklamasının devamında, şu ifadeleri kullandı:
"5553 sayılı Kanun hükümlerinden kamunun tohumculuğun her alanından çekilerek, bu alanı özel şirketlere terk edeceği ortaya çıkmıştır. Kanunun "yetki devri" başlıklı 15 inci maddesi ile tohumlukların üretim izni, sertifikasyonu, ticaret izni ve piyasa denetimi yetkilerinin Türkiye Tohumcular Birliği'ne dolayısıyla çokuluslu şirketler veya onların yerli ortaklarına devredebileceği hükmü getirilmiştir. Nitekim 3 Nisan 2012 tarihinde çıkarılan Tohumculuk Hizmetlerinde Yetki Devri Yönetmeliği'nin 18/A maddesiyle piyasa denetim yetkisinin Türkiye Tohumcular Birliği'ne devredileceği belirtilmiştir.
Türkiye'de 600'ü aşkın tohum firması var. Ancak bunlardan yüzde 90'ı bir tek tohum çeşidi ithal edip piyasaya satmaktadır. Tohum firmalarından 17 adedi yabancı, 3 adedi ise yabancı ortaklıdır.
Ülkemizde tohumluk tedarikinde yabancı sermayeli ve/veya yabancı ortaklı şirketlerin egemenliği güçlenmektedir. Örneğin 2010 yılı itibariyle hibrit mısır tohumluğunun yaklaşık yüzde 60'ı beş; ayçiçeği tohumluğunun yüzde 90'ı üç; pamuk tohumluğunun yüzde 45'i iki yabancı tohum tekeli tarafından temin edilmiştir.
2018 Yılından İtibaren Sertifikalı Tohum Kullanımı Zorunlu Hale Gelecek
Önce Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, ardından da Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik "2018 yılından itibaren tüm tohumların sertifikalı hale getirilmesine ilişkin karar alındığını" duyurdular.
Türkiye Tohumcular Birliği bu kararı "milat" ilan etti ve "Bitkisel üretimin şaha kalkacağını; sertifikalı tohum üretiminin kısa sürede iki katına çıkacağını, kayıt dışı üretim ve kullanımın sona ereceğini; çiftçinin, tarımın ve ekonominin kazanacağını" açıkladı.
Sertifikalı Tohum Kullanımından Çokuluslu Şirketler Kârlı Çıkacak
Tohumcular Birliği'nin burada "çiftçi"den kastı endüstriyel üretim yapan büyük işletmeler. "Tarım" dediği aslında birçoğu çokuluslu şirketlerden oluşan kendi üyeleridir. "Ekonomi" de büyük marketlere ürün satan tedarik zincirleridir.
Geçimlik tarım yapan küçük aile işletmelerinin elbette bu işten bir kazancı olmayacak. Atalarından kalma yerel tohumlarla yetiştirdiği ürünlerini pazarlamaya çalışan küçük çiftçiler bu düzenlemeden sonra suçlu muamelesi görecekler.
Sertifikalı tohum kullanımından esas kârlı çıkacaklar ise, bu tohumların sertifikasını elinde tutan çokuluslu şirketler ve onların yerli ortakları olacak.
2015 yılı sonu itibariyle Türkiye'nin tohum ihracat değeri 103 milyon, ithalatının ise 202 milyon dolar olduğu dikkate alındığında bu gerçek tüm açıklığıyla ortaya çıkmaktadır.
