Bir sınai mülkiyet hakkı türü olan coğrafi işaretler yöresel ürünlerin geleneksel özellik ve kalitelerinin korunarak gelecek nesillere aktarılmasını sağlarken bölgelerine ve üreticilerine marka değeri ve dolayısıyla da ekonomik değer kazandırıyor.
TOBB BAŞKANI M. RİFAT HİSARCIKLIOĞLU:
COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNLER İÇİN ÖZEL BİR YAPIYA İHTİYAÇ VAR
Coğrafi işaretli ürünlerin üretimini kayıt altına alacak denetimini yapacak, kontrolünü sağlayacak ve pazarlamasını yapacak bir yapıya ihtiyaç olduğu görünüyor. Bu yapı, TPE TOBB, Odalarımızın ve Borsalarımızın katılımıyla coğrafi işaretli ürünlerin gelişimini sağlayacak güçte ve etkinlikte olabilecektir.
Anadolu'da 12 bin yıllık kültürel birikimin mirası olarak günü- müze kalan 2 bin 500'ün üzerinde yöresel ürün bulunuyor. Bu ürünler hem yerel ekonomiyi ayakta tutuyor, hem de kültürel zenginlikleri ya- şatıp, gelecek kuşaklara aktaran değerli miras görevi görüyor. Coğrafi işaretler, yöresel ürünlerin geleneksel özellik ve kalitelerinin korunarak gelecek nesillere aktarılmasını sağlarken, bölgelerine ve üreticilerine marka değeri ve dolayısıyla da ekonomik değer kazandırıyor.
Halen coğrafi işaret almış 191 yerel ürünümüz mevcut. 287 ürün için de değerlendirme süreci devam ediyor. Coğrafi işaretlerle yerel değerlerin korunması yönündeki çalışmalar Odalarımız ve Borsalarımız kanalıyla özellikle 2015 yılında çok önemli bir noktaya ulaştı. Bir sene içinde 49 coğrafi işaret ve 7 tescil başvurusu yapıldı. Halen Türk Patent Enstitüsü'nden “coğrafi işaret" tescili alan 191 ürünün 60'ı Oda ve Borsalarımız tarafından tescil ettirilmiştir. Bundan sonraki süreçte coğrafi işaretli ürünler konusunda Oda ve Borsalarımız daha aktif olmalıdır.
10 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT POTANSİYELİ BULUNUYOR
Bir sınai mülkiyet hakkı türü olan “coğrafi işaret" ülkemizde 1995 yılında çıkarılan 555 sayılı KHK ile düzenlenmiştir. Ancak bu ürünlerimizin katma değerinde kayda değer bir artış sağlanamamıştır. Hâlbuki Türkiye'deki yöresel ürünlerin yaklaşık 10 milyar dolarlık ihracat potansiyeli bulunuyor.
AB'de yöresel ürünler yerinde istihdam ve kırsal kalkınmanın anahtarı, kadın istihdamını artırma ve geliştirme konusunda da en etkin unsurlardan biri. Kültürel varlığın öncelikli aktarıcısı olan kadınların çalışma alanı olarak büyük önem taşıyan yöresel ürünler, kamu yararı üreten ekonomik faaliyetler arasında da sayılıyor.
Avrupa Birliği ülkelerinde üreticiler, belirli tarım ürünleri ve gıda maddelerinin isimlerini üç ayrı program kapsamında kaydettirebiliyor ve koruma altına alabiliyor. AB Köken ve Kayıt Veri Bankası'nda yaklaşık 1.300 coğrafi işaret mevcuttur. AB'deki coğrafi ürün piyasasının 75 milyar Euro olduğu tahmin edilmektedir. Bu meblağ farklı kıstaslara göre değişebilmekle birlikte kesin olan şey tüketicilerin coğrafi ürünlere talebinin giderek artmasıdır.
Coğrafi işaretli ürünler, giderek artan bir şekilde kalkınma aracı olarak kullanılmaktadır. AB'de coğrafi işaret tescilli ürün, eşdeğerine göre 2,2 kat pahalıya satılmaktadır.
Bununla beraber, üreticiler tarafından da ürünlerini koruma altına almak çok büyük bir katma değerdir. AB nezdinde tescil edilen coğrafi işaretler, Türkiye'nin uluslararası markalaşmasında büyük önem taşıyor.
Ülkemizde coğrafi işaret alan 183 üründen “Antep Baklavası" Gaziantep Sanayi Odası tarafından ve “Aydın İnciri" Aydın Ticaret Odası tarafından 4-5 yıllık zorlu uğraşlardan sonra AB nezdinde tescili yaptırılmıştır. Yine Oda ve Borsalarımızın girişimiyle Aydın Kestanesi, İnegöl Köftesi, Malatya Kayısısı, Afyon Sucuğu ile Afyon Pastırması başvurularının incelemeleri de sürüyor.
AB NEZDİNDE TESCİLİNİN YAPILMASINI SAĞLAMALIYIZ
Ülkemizin coğrafi işaret alacak çok fazla potansiyel ürünü bulunmaktadır. Bu sayının AB üyelerinin toplam ürününden fazla olduğu bilinmektedir. Odalar ve Borsalar kanalıyla potansiyel ürünlerimizin süratle “coğrafi işaret" almasını sağlayacak mekanizmalara ihtiyaç vardır. Katma değeri yüksek olan 20-30 coğrafi işaretli ürün tespit edilerek AB nezdinde tescilinin yapılmasını sağlamalıyız.
Coğrafi işaret konusunda büyük boşluklardan biri de etkin bir “denetim" mekanizmasının olmamasıdır. Denetim mekanizmasının görevi; üzerinde tescilli coğrafi işareti taşıyan ürünlerin sicilde belirtilen özelliklerin uygun olup olmadığını kontrol etmek ve onaylamaktır.
TARAFSIZ DENETİM KURULUŞLARININ HAYATA GEÇİRİLMESİ GEREKİYOR
Hem tüketici beklentilerinin karşılanabilmesi, hem de üreticilerin emeklerinin karşılığını görebilmesi için AB normlarına göre akredite olmuş bağımsız ve tarafsız denetim kuruluşlarının hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Yeni bir yasal düzenlemeye de ihtiyaç vardır. 1995 yılında çıkarılan 555 sayılı KHK'nın üzerinden 21 yıl geçmiş, bu konudaki AB mevzuatı üç kere revize edilmiştir. Coğrafi işaretlerle ilgili TBMM'deki yasanın ivedilikle çıkarılması gerekmektedir.
208 başvurunun işlemleri ise devam ediyor. Tescile konu ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişilerin yanı sıra, konu ve coğrafi yöreyle ilgili kamu kuruluşları da coğrafi işaret başvurusu yapabiliyor. Bu konuda ihtiyaç duyulan eğitim, bilgilendirme ve danışmanlık desteklerini TPE sağlıyor. Dünyada bir ürünün yöresel ürün kategorisine girdiğinde, piyasaya değerinin yaklaşık yüzde 20 arttığını görüyoruz.
Ülkemizde her biri ayrı bir hikâye barındıran halılarımız, bakır işlemelerimiz ve ünü dünyaya yayılmış daha birçok yöresel ürünlerimiz mevcut. Bunların coğrafi işaretle korunmasıyla, bu ürünlerin hak ettiği değerde ticari işlem görmesi ve yurtdışına açılması sağlanacak.
YÖREX UMUT OLDU
Bu çerçevede Antalya'da 2010 yılından bu yana düzenlenen Yöresel Ürünler Fuarı (YÖREX) her sene büyüyen hacmi ve katılımcı sayısıyla yüzlerce ürünün ekonomiye kazandırılmasına umut oldu. YÖREX ile tarım ve gıda ürünlerinin yanı sıra el sanatları, doğal ürünler ve maden ürünleri gibi yerel değerler hem tanıtılıyor hem de büyük firmalar ile iş bağlantıları sağlanıyor.
Türkiye coğrafi işaretlerle markalaşmaya devam etmeli. TOBB, Odalar ve Borsalar olarak yöresel değerlerimizi uluslararası camiada kabul gören değerlere dönüştürerek, ulusal ekonomimize katkı sağlayan bir düzeye getirmeyi hedefliyoruz.
Bu kapsamda coğrafi işaretli ürünlerin üretimini kayıt altına alacak, denetimini yapacak, kontrolünü sağlayacak ve pazarlamasını yapacak bir yapıya ihtiyaç görünüyor. Bu yapı, TPE, TOBB ve Borsalarımızın katılımıyla coğrafi işaretli ürünlerin gelişimini sağlayacak güçte ve etkinlikte olabilecektir.
Anadolu'da yaklaşık 12 bin yıllık kültürel birikimin mirası olarak günümüze kalan 3 bine yakın yöresel ürün, ekonominin yeni kaldıracı olma yolunda. Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlere coğrafi işaret deniyor.
Sınai mülkiyet türlerinden biri olan coğrafi işaretler, markalar gibi tüketicilerine değerli bilgiler sunarak araştırma maliyetlerini azaltan, hem kalite hem de üne işaret eden, üretici ve tüketici arasındaki asimetrik bilgiden kaynaklı piyasa başarısızlıklarının çözümünü sağlayan potansiyel araçlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Ülkemizde 2009 yılında 110 civarında olan coğrafi işaretli ürün sayısı bugün itibariyle 191'e ulaşmış durumda. Bu ürünlerin tescilinde Oda ve Borsaların fonksiyonu büyük. Öyle ki 191 coğrafi işaretli ürünün üçte biri Oda ve Borsalar tarafından tescil ettirildi.
TESCİLLİ ÜRÜNÜN KALİTESİ ORTAYA ÇIKIYOR
Coğrafi işaret tescili için başvuru süreci başlatılan ürün sayısı ise 287. Coğrafi işaret tescil belgesi almak için Türk Patent Enstitüsü'ne başvurmak gerekiyor. Bir bölgenin herhangi bir ürünü, halısı, kilimi, meyvesi, taşı, madeni, çeşitli malzemelerle oluşan işlemeleri diğer yörelerde üretilenlerden farklı olabiliyor.
Bir yörede üretilen bir halı, kilim, kumaş, çini vb. bir ürün ün kazanmış olabiliyor. Bu ürünlerde o yörenin adının kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün belli bir kaliteye sahip olduğu şeklinde algılanıp, güvenilir bulunabiliyor. Tüketiciler söz konusu yöre adıyla satılan ürünleri, yörenin adına belli bir güven duyarak aynı nitelikteki diğer ürünlere tercih edebiliyorlar.
Coğrafi işaretler menşe ve mahreç işaretleri olarak iki gruba ayrılıyor. Menşe işareti; coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge; çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş yöre, alan, bölgeye özgü doğa ve insan faktöründen kaynaklanan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen bir ürünü tanımlanıyor.
Menşe adı, menşe adına konu ürünün tamamı ile tanımlanan yerde üretilmiş olması gerekiyor. Örnek; Çerkez Peyniri, Van Otlu Peyniri, Anzer Balı. Bu ürünler, ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilmiyorlar. Çünkü ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabiliyor. Bir ürünün menşei olan yöre, alan veya bölge adı, aşağıdaki şartların birlikte karşılanması durumunda “menşe adını" belirtiyor:
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması;
b) Tüm nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri özelliklerden kaynaklanan bir ürün olması;
c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.
Bu koşulları karşılayan ve belirli bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan bir ürünü belirtmek için geleneksel olarak kullanılan güncel dilde yerleşmiş coğrafi veya coğrafi olmayan adlar da menşe adları olarak kullanılabiliyor.
Mahreç işareti; coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması yanında, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinde en az birinin belirlenmiş, yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen ürünün belirleyici işaretidir.
Mahreç işaretine konu ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olmakla birlikte yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur. Örneğin; Maraş Dondurması, Trabzon Ekmeği.
Mahreç işareti taşıyacak ürünler, ait oldukları coğrafi bölgenin dışında da üretilebilirler. Ancak bu üretimde, ait oldukları coğrafi bölgeye ait hammadde ve üretim yöntemlerinin aynen kullanılması ve ürünün kalitesinin aynı olması gerekli.
Bir ürünün menşei olan yöre, alan veya bölge adı, aşağıdaki şartların karşılanması durumunda “mahreç işareti" göstergesini belirtir:
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan bir ürün olması;
b) Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması;
c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması. Örnek, Maraş Dondurması, Trabzon Ekmeği.
KİMLER COĞRAFİ İŞARET BAŞVURUSU YAPABİLİR?
555 sayılı, coğrafi işaretlerin korunması hakkında kanun hükmünde kararnameye göre Türk Patent Enstitüsü'ne coğrafi işaret başvurusunda bulunabilecekler:
a) Ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler,
b) Tüketici dernekleri,
c) Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşlarıdır.
Enstitü gerektiğinde başvuru ile ilgili teknik bilgilerin kanıtlanması için başvurunun konuda uzman bir veya birden fazla kamu kuruluşu veya üniversite veya tarafsız özel kuruluş tarafından incelenmesini talep eder. Bu durumda ilgili kurum veya kuruluşa ödenecek inceleme ücreti ve Enstitü`nün yapacağı hizmetler karşılığı alacağı ücret başvuru sahibi tarafından Enstitü`ye ödenir. Enstitü tarafından kanun hükmünde kararnameye uygunluk açısından denetimden geçirilen başvurular, Enstitü tarafından Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajlı günlük gazetelerden ikisinde ve bir yerel gazetede ilan yoluyla yayınlanır.
Yayında, başvuru sahibinin kimliği, ürü- nün adı, menşe adı veya mahreç işaretine ilişkin bilgiler, tescilli işaretin kullanım koşulları ve yönetmelikte öngörülen diğer hususlar açıklanır. Yayınlanan başvuru, coğrafi işaret siciline kayıt edilir.
Bu kayıt geçici niteliktedir. Sicil kaydı kanun hükmünde kararnamenin madde hükümlerinin gerçekleşmesi halinde kesinleşir. Başvurunun Resmi Gazete'de ilan tarihinden itibaren altı ay içinde ilgili herkes kanun hükmünde kararnamenin başvuru şartlarını ilgili maddelerdeki hükümlere uygunluk açısından tescil talebinin geçersizliğine ilişkin Enstitü nezdinde itirazda bulunabilir.
İTİRAZ VE İNCELEME
Coğrafi İşaret başvurusunun ilanı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde, ilgili herkes, tescil talebinin 555 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 3, 5, 7 ve 8 inci maddelerine göre geçersizliğine ilişkin olarak Enstitü nezdinde itirazda bulunabilir.
İtirazın incelenebilmesi için ücret tebliğinde belirtilen itiraz inceleme ücretinin itiraz sahibince ödenmesi gerekir. Enstitü itirazı alır. Başvuru sahibinin de görüşüne başvurarak başvurunun ve itirazın konuda uzman bir veya birden fazla kamu kuruluşu veya üniversite veya tarafsız özel kuruluş tarafından incelenmesi gerektiğinde, durumu itiraz sahibine bildirir ve üç aylık süre içerisinde inceleme ücretinin ve Tebliğde belirtilen Enstitü'nün yapacağı hizmetler karşılığı alacağı ücretin ödenmesi istenir.
Kamu kuruluşlarının itirazlarında tebliğ de belirtilen itiraz inceleme ücreti alınmaz. Resmi Gazete'de yayın tarihinden itibaren altı ay içerisinde hakkında herhangi bir itiraz yapılmamış ad veya işaret, resmi gazetede yayınlanma tarihi itibariyle kesinlik kazanır. Kesinlik kazanan başvuru, coğrafi işaret siciline kayıt edilir.
İtirazın incelenmesi sonunda biçim veya kapsamı itibariyle değişikliğe uğramış talepler, yeni değişikliğe uğramış şekliyle ve kapsamı açıkça belirtilerek 9'uncu madde çerçevesinde yeniden yayınlanır ve tescil yayın tarihi itibariyle kesinlik kazanır. Bu durum coğrafi işaret siciline kayıt edilir. İtirazı uygun görülerek tescil talebi tümden reddedilen başvurunun tescil talebinin ret edildiği Resmi Gazete'de yayınlanır ve coğrafi işaret siciline kayıt edilir.
TESCİL VE SİCİLE KAYIT
Resmi Gazete'de ilan tarihinden itibaren 6 ay içinde hakkında herhangi bir itiraz olmayan coğrafi işaret başvuruları Resmi Gazete'de yayımı tarihi itibariyle kesinlik kazanır ve coğrafi işaret siciline kayıt ve tescil edilir. Coğrafi işaret sicilinde yer alacak hususlar şunlardır.
a) Başvuru tarihi ve numarası,
b) Tescil tarihi ve numarası,
c) Coğrafi işaret sahibinin kimliği, adresi,
d) Coğrafi işaretin kullanım koşulları.
TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETLERİN KORUNMASI
Coğrafi işaretlerin korunması hakkında düzenlemeler yapılması; 08.06.1995 tarihli ve 4113 sayılı kanunun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunca 24.06.1995 tarihinde kararlaştırıldı.
Coğrafi işaret başvurusu yapma hakkına sahip kişiler ile tescil edilmiş coğrafi işareti kullanım hakkına sahip kişiler, üçüncü kişiler tarafından aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkına sahip.
a) Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı,
b) Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya “stilinde", “tarzında", “tipinde", “türünde", “yöntemiyle", “orada üretildiği biçimde" veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,
c) Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi,
d) Ürünün menşei konusunda haklı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması.
KORUMA KAPSAMI DIŞI DURUMLAR
Tescilli coğrafi işaretin içinde ürünün öz adı da yer alıyorsa, ürünün öz adının kullanımı 15 inci madde kapsamına girmez. Tescili yapılan coğrafi isimler ürünün öz adı olamaz.
Coğrafi İşaretlerin Hukuka Konu Olması:
A) Hukuk davaları
B) Cezai sorumluluk
HUKUK DAVALARI
1. Coğrafi işaret hakkında tecavüz fiillerinin durdurulması davası,
2. Tecavüzün giderilmesi davası,
3. Tecavüzün önlenmesi davası,
4. Tecavüzün tespiti davası,
Tazminat davaları
1. Maddi tazminat davası,
2. Manevi tazminat davası,
3. İtibar tazminatı davası,
4. Delillerin tespiti,
5. El koyma,
6. Ürünler üzerinde mülkiyet hakkı tanınması,
7. Coğrafi işaretin silinmesi ve imha,
8. Hükmün ilgililere tebliği, kamuya yayın yoluyla duyurulması ve ilanı,
9. İhtiyati tedbirler,
10. İhraç ya da ithal edilen var ise bu ürünlerin gümrüklerde el konulması.
Cezai sorumluluk
Coğrafi İşaret hakkına tecavüz halinde verilecek cezalar işlem, fiil ve suça iştirak (katılma) ayırımına bağlı olarak farklılıklar gösterir. Kanuna uymayanlar hakkında hapis cezası, para cezası, işyerinin kapatılması, ticaretten men edilmesi yaptırımları getirilerek, uygulamada etkinliğin sağlanması amaçlanmıştır.
Coğrafi işaretten doğan haklara verilecek cezaların alt ve üst sınırları aşağıdaki gibidir:
1. Dört yıla kadar hapis cezası,
2. 46.000 TL'ye kadar para cezası,
3. İşyerlerinin bir yıldan az olmamak üzere kapatılması,
4. Tecavüz edenlerin bir yıldan az olmamak üzere ticaretten men edilmeleri.
COĞRAFİ İŞARET HAKKINA TECAVÜZ
Coğrafi İşaret Hakkına Tecavüz Sayılan Fiiller Tescil edilmiş coğrafi işaretler, bunların kullanım hakkına sahip olmayan üçüncü kişiler tarafından aşağıda yazılı biçimde kullanımları coğrafi işaret hakkına tecavüz sayılır:
a) Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı,
b) Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya “stilinde", “tarzında", “tipinde", “türünde", “yöntemiyle", orada üretildiği biçimde veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,
c) Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi,
d) Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması,
e) Bu maddenin (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yazılı fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
f) Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan coğrafi işarete sahip malın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak.
Coğrafi işaret başvurusu bu kanun hükmünde kararnameye göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, coğrafi işarete vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir.
a) Coğrafi İşaret hakkı sahibi olarak belirtilmesi gereken kimlik bildirimini gerçeğe aykırı olarak yapanlar, coğrafi işaret koruması olan bir eşya veya ambalajı üzerine konulmuş, coğrafi işaret koruması olduğunu belirten işareti yetkisi olmadan kaldıranlar, kendisini haksız olarak coğrafi işaret başvurusu veya coğrafi işaret hakkı sahibi olarak gösterenler hakkında bir yıldan iki yıla kadar hapis ve üç yüz milyon liradan altı yüz milyon liraya kadar para cezasına.
b) Korunan bir coğrafi işaret hakkının sahibi olmadığı, herhangi bir sebeple coğrafi işaret hakkının hükümsüzlüğü, coğrafi işaret korunmasından doğan hakkının sona ermesi durumlarında, kendisinin veya başkasının imal ettiği veya satışa çıkardığı eşyaya veya ambalajlarına veya ticari evrakına veya ilanlarına, hukuken korunan bir coğrafi işaret hakkı ile ilgili olduğu kanısını uyandıracak şekilde, işaretler koyan veya bu amaçla yazılı ve görsel basındaki ilan ve reklamlarda, bu tarzda yazı, işaret veya ifadeleri kullananlar hakkında iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına ve altı yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezasına,
c) 24'üncü maddede yazılı fiillerden birini işleyenler hakkında, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına ve altı yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezasına, ayrıca, işyerlerinin bir yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men edilmelerine hükmolunur.
COĞRAFİ İŞARETLERE BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER
1- Başvuru sahibi coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşunun kimliğine ve 7'nci maddede belirtilen başvuru gruplarından hangisine dahil olduğuna ilişkin bilgileri de içeren başvuru dilekçesi.
2- Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ve ilgili ürünün adı,
3- Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddenin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve benzeri ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler,
4- Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgiler ve belgeler,
5- Ürünün üretim tekniğine ve varsa yerel özel üretim teknik ve şartlarına ilişkin bilgiler,
6- Ürünün, tescili talep edilen işaretle 3 üncü madde hükümlerine göre uygunluğunu kanıtlayıcı bilgiler,
7- Kanun Hükmünde Kararname kapsamında coğrafi işareti tescil ettiren, söz konusu ürünün üretimi, işlenmesi veya diğer işlemleri ile uğraşan kişilerden oluşan ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgüt, coğrafi işarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanması, tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalanması, ürün üzerinde belirtilmesi, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılı olarak denetlemek üzere yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim durumlarını sürekli kontrol edecektir. Denetim işlemi için konu ile ilgili uzman ve tarafsız kurum veya kuruluşlarla işbirliği yapılabilir. Denetim işlemlerinin kapsamı ve şekli yönetmelikle belirlenir. Yukarıda açıklanan madde hükümlerine uygun olarak denetleme biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler,
8- Tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler,
9- Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin belge,
10- Yönetmelikte öngörülen diğer hususlar.
Kaynak: Ekonomik Forum
