7 gübre firmasına yönelik başlatılan soruşturma iki yıl önce Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye verilen ancak hiçbir işlem yapılmayarak sümen altı edilen raporu yeniden gündeme getirdi. Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, Rekabet Kurumu, Bandırma Gübre, Ege Gübre, Eti Bakır, Gemlik Gübre, GÜBRETAŞ, İstanbul Gübre ve Toros Tarım’a yönelik rekabet ihlalinin yaşanıp yaşanmadığına yönelik kapsamlı bir soruşturma başlattı. Rekabet Kurumu’nun söz konusu 7 gübre firmasıyla ilgili ön araştırmanın ardından soruşturma açılmasına karar vermesi, rekabet ihlaline yönelik ciddi emarelerin bulunduğunu gösteriyor.
TARIM KREDİ İLE GÜBRETAŞ ARASINDAKİ BAŞ BAYİLİK SÖZLEŞMESİ YENİDEN GÜNDEMDE!
Rekabet Kurumu’nun, 7 gübre firmasına yönelik soruşturma başlatması, Tarım Kredi Kooperatifleri ile GÜBRETAŞ arasında tek taraflı olarak imzalanan bayilik sözleşmesini yeniden gündeme getirdi. Tarım Kredi Kooperatiflerinin tek taraflı imzaladığı bayilik sözleşmesi ile gübre piyasasının yüzde 30, 35’i tamamen GÜBRETAŞ’a teslim edilirken, GÜBRETAŞ’ın üretmediği gübrelerin bile bayilik sözleşmesi kapsamında bu firmadan alınması çiftçinin gübreyi daha pahalıya kullanmasını gündeme getirirken, rekabet ihlaline yönelik de ciddi kaygıları beraberinde getiriyor.
REKABET KURUMU GÖREVE DAVET EDİLMİŞTİ
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye iki yıl önce kapsamlı bir rapor sunulurken, raporda Rekabet Kurumu göreve çağrılarak, “Rekabet Kurumu tarafından; bayilik sözleşmesi uygulamasının rekabeti bozması, tekelci bir piyasaya neden olması, kamunun genel yararına aykırı sonuç doğurması, 1 milyon 100 bin Tarım Kredi Kooperatifi ortağının tek bir tedarikçiye mahkûm edilmesi, Merkez Birliğinin kimyevi gübre tedarikinde GÜBRETAŞ’ı fonlayarak rekabet kurallarına aykırı davranması uygulamalarının incelenmesi gerekiyor” denilmişti.
SÖZ KONUSU RAPORDA DİKKAT ÇEKEN BAŞLIKLAR ŞÖYLE SIRALANMIŞTI
TARIM KREDİ, ÇİFTÇİYE SATTIĞI GÜBREYİ İHALESİZ ALIYOR
2001 yılından itibaren Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği toplu kimyevi gübre alımı ihalesini bırakarak tüm kimyevi gübre ihtiyacını iştiraki olan GÜBRETAŞ AŞ’den bayilik sözleşmesi yaparak ihalesiz olarak almaktadır. Tarım Kredi Kooperatiflerinin 2017 yılsonu itibariyle sattığı kimyevi gübre 1.433.569 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu da ülke piyasasının yaklaşık %30’una tekabül etmektedir.
FAHRETTİN POYRAZ HANGİ TARAFIN ÇIKARINI KORUYOR?
Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği tarafında icracı genel müdür ve genel müdür yardımcısı olarak görev yapan kişilerin, aynı zamanda GÜBRETAŞ’ın yönetim kurulu başkanı ve üyesi olarak görev almaları kurumsal yönetim anlayışında geçen “çıkar çatışmasını” oluşturmaktadır. Bu belirtilen kişiler yapılan bayilik sözleşmesinde her iki tarafı da aynı anda temsil etmektedir. Yani bu kişiler Merkez Birliği’nin mi, yoksa GÜBRETAŞ AŞ’nin mi çıkarlarını koruyacaklar?
TARIM KREDİ, GÜBRETAŞ’IN ÜRETMEDİĞİ GÜBREYİ BİLE BU FİRMADAN ALIYOR
GÜBRETAŞ AŞ kendi üretemediği kimyevi gübreleri de Tarım Kredi Kooperatiflerinin ihtiyacına binaen yurt dışından ve yurt içerisinden kendi tedarik ve pazarlık yöntemlerine göre tedarik ederek Tarım Kredi Kooperatiflerine vermektedir. 2017 yılsonu itibariyle yaklaşık tahminen 1 milyon ton civarında kendi üretmediği kimyevi gübreyi yurt içinden ve yurt dışından tedarik ederek Tarım Kredi Kooperatiflerine bayilik sözleşmesi gereği satmaktadır.
ÇİFTÇİNİN DAHA PAHALI GÜBRE KULLANMASINA NEDEN OLUYOR
Tarım Kredi Kooperatiflerinin başka firmadan kimyevi gübre almasının yasak olduğu, tek tedarikçinin GÜBRETAŞ AŞ olduğu bir sistem tekelci bir piyasa anlayışını oluşturmakta, dolayısıyla bu uygulama rekabeti önleyerek ortakların daha yüksek fiyattan kimyevi gübre almasına neden olmaktadır. Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ile GÜBRETAŞ AŞ arasında yapılan anlaşmaya göre 2001 yılından beri devam eden kimyevi gübre bayilik sözleşmesi 2023 yılına kadar uzatmışlardır. Bu bayilik sözleşmesinin detayları hakkında kamuoyuna herhangi bir açıklamada bulunulmamıştır.
