Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, Devlet Denetleme Kurulu Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde değişiklik yapılarak, Kurul’un denetleme yapacağı kurumların kapsamı genişletildi. Buna göre, kamuya yararlı dernekler, vakıflar, kooperatifler, birlikler ile bu kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştirakleri de Devlet Denetleme Kurulu ile ilgili kararname kapsamında olacak. Devlet Denetleme Kurulu, kamuya yararlı derneklerde, vakıflarda, kooperatiflerde, birliklerde ve bu kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştiraklerinde her türlü idari, soruşturma, denetleme, inceleme ve araştırma yapacak.

Milli Gazete’nin yıllardır tarım sektöründe çiftçiye ait birlik ve kooperatiflerdeki denetimsizliklere yönelik yaptığı haberleri devlette nihayet karşılık buldu. Tarım Kredi Kooperatifleri, PANKOBİRLİK, tarım satış kooperatifleri başta olmak üzere bütün üretici ve ıslah birliklerine devlet denetimi geliyor. Özellikle büyük suiistimal, yolsuzluk ve peşkeşin yaşandığı çiftçi kuruluşlarının milyarlık cirolu iştiraklerinde de keyfiyet dönemi biterken bu devasa iştiraklerde ‘devlet denetimine’ tabi olacak. 

GÖSTERMELİK BİR DENETİM VAR! 

Sahada çiftçi adına kurulmuş birlik, kooperatif ve üretici birliklerinde görünürde hem kendi içyapılarında hem de ilgili Bakanlıklar eliyle yapılan bir denetim mekanizması bulunsa da bu denetim mekanizmasının hem bağımsız olmaması hem de irade eksikliğinden dolayı yapılan denetimlerin sorgulanmasına neden oluyordu. Örneğin ıslah amaçlı kurulan birlikler ile üretici birlikleri doğrudan Tarım ve Orman Bakanlığının denetimine tabi olsa da Bakanlığın buradaki denetim yetkisi sistemdeki aksaklıkları ve yapılan suiistimallerin önüne geçmekten ziyade genellikle bir baskı unsuru olarak kullanılıyordu. 

TARIM BAKANLIĞI MÜFETTİŞ GÖNDERDİ RAPOR BİR YILDIR KAYIP! 

Tarım ve Orman Bakanlığının birlikler üzerindeki denetim yetkisini hangi niyetle kullandığını göstermesi bakımından geçtiğimiz yıl Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği’ne müfettiş gönderilerek yaptırılan inceleme iyi bir örnek oluşturuyor. Merkez Birliği Yönetim Kurulu üyelerinin, birliğin kasasından avans olarak kullandıkları 1.5 milyon liranın incelenmesi için Bakanlık müfettiş göndermesine rağmen müfettişlerin hazırladıkları rapor işleme konulmayarak, bu rapor Merkez Birliğinde Bakanlığın istemediği yönetim kurulu üyelerine yönelik bir baskı unsuru olarak kullanılmıştı. 

Devlet Denetleme Kurulu’nun yetki alanı genişletilerek çiftçi kuruluşlarının ve bağlı iştiraklerinin de kapsama alınması, kooperatif, birlikler ile iştiraklerin denetiminden sorumlu olan Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığının denetim konusundaki yetersizliklerini de gözler önüne serdi. 

TARIM BAKANLIĞI ÇİFTÇİ KURULUŞUNUN 3,5 YILDIR HUKUKSUZ YÖNETİLMESİNE GÖZ YUMUYOR!  

Diğer yandan Türkiye’nin en önemli çiftçi kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatiflerinin şaibeli bir şekilde atanan hukuksuz genel müdür tarafından yönetilmesi başta olmak üzere, iştiraklerinde gündeme gelen yolsuzluk, peşkeş ve yönetim zafiyetine karşı hiçbir işlem yapılmaması tarım sektöründe çiftçiye hizmet amacıyla kurulan birlik, kooperatif ve iştiraklerdeki denetim sorununu gözler önüne seriyor. 

DENETİM MEKANİZMASI EKSTRADAN MAAŞ ALMA MAKAMI OLDU! 

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’ni doğrudan denetleme yetkisi bulunmasına rağmen, Merkez Birliği ile ilgili gündeme gelen şaibe ve suiistimallerle ilgili hiçbir inceleme başlatmaması dikkat çekiyor. Merkez Birliğine Bakanlık tarafından atanan denetçinin hiçbir görev yapmadan sadece buradan ekstradan maaş alması, Tarım Bakanlığının denetimden ne anladığını da gözler önüne seriyor. 

Devlet Denetleme Kurumu’nun görev alanının genişlemesiyle ilgili Cumhurbaşkanlığı Kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte kooperatif, birlik ve iştiraklerde bir telaş başlarken, birçok birlik ve kooperatif, muhtemel bir incelemede açık vermemek için geçmişe dair bütün kararlarını şimdiden gözden geçirmeye başladı. Diğer yandan bazı büyük kooperatif ve birliklerde ise büyük bir tedirginliğin hakim olması ise dikkat çekiyor. 

BAKAN ABİSİNİN KAYINBİRADERİNİ TARIM KREDİ’YE DENETÇİ OLARAK ATADI! 

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin FETÖ’den dolayı cezaevinde bulunan abisinin kayınbiraderi Hasan Hüseyin Aydemir, Bakanlıktaki müşavirlik görevinin yanı sıra 3 yıldır da Tarım Kredi Kooperatiflerinde denetçi olarak görev yapıyor. Aydemir, çiftçi kuruluşunda çiftçinin aleyhine gündeme gelen iddialarla ilgili hiçbir işlem yapmadan, Bakanlıktan aldığı maaşının yanında Tarım Kredi Kooperatiflerinden de brüt 4 asgari ücret tutarında huzur hakkı ücreti alıyor. 

TARIM BAKANLIĞI PARANIN DÖNDÜĞÜ İŞTİRAKLERE MÜFETTİŞ DAHİ GÖNDEREMİYOR! 

Diğer yandan Tarım ve Orman Bakanlığı, Merkez Birliğini denetleme yetkisi bulunmasına rağmen bu görevini yapmazken, asıl paranın döndüğü ve tam bir keyfiyetin hakim olduğu bağlı iştiraklerinde isi hiçbir denetim yetkisi bulunmuyor. Tarım Kredi Kooperatiflerinin başta GÜBRETAŞ olmak üzere Tarım Kredi Holding bünyesinde toplanan 12 tane iştiraki bulunmasına rağmen Tarım Bakanlığı bu iştiraklere müfettişlerini dahi gönderemiyor. İştirakler kendi iç denetim mekanizması ile denetlenirken, denetim mekanizmasının da doğrudan Merkez Birliği Genel Müdürlüğüne bağlı olması buradaki denetimlerin de bağımsızlığının sorgulanmasına neden oluyor. 

TARIM BAKANLIĞINA VERİLEN İHBAR NİTELİĞİNDEKİ RAPOR SÜMEN ALTI EDİLDİ!  

Tarım Kredi Kooperatiflerinde ve bağlı iştiraklerinde çiftçi aleyhine yapılan uygulamalarla ilgili olarak eski müfettiş tarafından hazırlanan kapsamlı bir rapor iki yıl önce Tarım ve Orman Bakanlığına verilerek, Bakanlık göreve davet edilmişti. Raporda, çiftçi kuruluşunda yanlış kredi politikası başta olmak üzere çiftçinin pahalı gübre kullanmasına neden olan uygulamalara kadar kapsamlı bilgiler ve uyarılarda bulunularak, acilen finansal inceleme başlatılması istenmişti. Ancak ihbar niteliği taşıyan raporla ilgili bir işlem yapılmayarak sümen altı edilmişti. 

ÇİFTİ KURULUŞUNDA HUKUKSUZ GENEL MÜDÜR İSTERSE HESAP SORULUYOR İSTEMEZSE YOLSUZLUĞUN ÜSTÜ ÖRTÜLÜYOR! 

Tarım Kredi Kooperatiflerine bağlı Tarım Kredi Yem ile TARKİM’de gündeme gelen yolsuzluklarla ilgili takınılan tavırlar iştiraklerdeki denetimin keyfiyetini de gözler önüne seriyor. Tarım Kredi Yem’de gündeme gelen 20 milyon liralık yem vurgunuyla ilgili müfettiş gönderilerek sorumluları hakkında yasal işlem başlatılırken, TARKİM’de gündeme gelen şirket genel müdürün arkadaşına geçtiği milyonluk ilaç vurgunu iddialarına yönelik ise hiçbir işlem yapılmayarak buradaki büyük yolsuzluğun üstü örtülmüştü. 

TAREKS HAYVANCILIK’I 10 MİLYON LİRA ZARARA UĞRATTI AMA HİÇ BİR İNCELEME YAPILMADI! 

Çiftçi kuruluşunun iştiraki olan ve ortaklarına uygun şartlarda büyükbaş ve küçükbaş hayvan temin etmek için kurulan Tareks Hayvancılık, geçtiğimiz yıl brusella skandalından dolayı 2300 birinci sınıf anaç hayvanı zorunlu kesime gönderirken, kurum da 10 milyon lira zarar etti. Ancak brusellalı hayvanların Türkiye’nin bir ucundan bir ucuna taşınmasındaki suiistimalden tutun da kurumdaki yönetim zafiyetinin neden olduğu 10 milyon lira zararın hesabı kimseye sorulmayarak, konunun üstü örtüldü. 

ARTIK RAHAT OLAMAYACAKLAR! 

Tarım Kredi Kooperatifleri, ülke tarımı için hayati önem taşırken, iştirakleriyle birlikte büyük ekonomik güce hükmetmesine rağmen başta Sayıştay olmak üzere etkin bir denetime tabi olmaması burada büyük bir keyfiyeti de gündeme getiriyordu. Bundan böyle Tarım Kredi Kooperatiflerinin ve iştiraklerinin Devlet Denetleme Kurumu’nun denetim ağına girmesi, çiftçi kuruluşunda yaşanan hukuksuzluk, yolsuzluk, şaibe ve peşkeşlerin önüne geçilmesinde büyük önem taşıdığına dikkat çekiliyor. 

ŞİMDİDEN KAYGILANMAYA BAŞLADILAR! 

Devlet Denetleme Kurumu’nun görev alanının genişlemesiyle ilgili kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte kooperatif, birlik ve iştiraklerde de bir telaş ve kaygı başladı. Alınan bilgilere göre, birçok birlik ve kooperatif, muhtemel bir incelemede açık vermemek için şimdiden geçmişe dair bütün kararlarını gözden geçirmeye başlarken, bazı büyük kooperatif ve birliklerde ise büyük bir tedirginliğin hakim olduğu kaydediliyor. 

BAKANLIK PANKOBİRLİK’E SADECE ŞİKÂYET OLURSA DENETİME GİDİYORDU

Pancar üreticileri açısından büyük önem taşıyan Pankobirlik, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sadece şikayet üzerine denetlenirken, Pancar kooperatiflerin iştirakleri de kendi iç denetimlerinin dışında etkin bir denetime tabi tutulmuyordu. Yine aynı şekilde Trakyabirlik, Marmarabirlik gibi tarım satış kooperatifleri ve birlikleri de bağımsız denetim şirketleri tarafından denetlenirken, bağlı oldukları Ticaret Bakanlığının buralara denetim kurulu üyesi ataması uygulamasına da son verilmişti. Ticaret Bakanlığı, tarım satış kooperatifleri ve birliklerinde denetim yetkisini olağan üstü durumlarda kullanıyor.