Büyük şehirlerde yaşayanlar betonlaşmanın esir aldığı hayatlarını yıllardır balkonlarında çiçek yetiştirerek renklendiriyor. Son zamanlarda çiçeklerin yanında sebze saksıları da çoğalmaya başladı. Sebze meyve fiyatlarının Merkez Bankası'nı bile çaresiz bıraktığı bir dönemde, balkondaki saksısında ya da evinin bahçesinde kendi sebzesini yetiştirenler, hem market harcamasından tasarruf ediyor, hem çoluk çocuğuna doğal, ilaçsız ve hormonsuz gıda yediriyor, hem de kendi yetiştirdiği sebzeyi yemenin verdiği mutluluğu tadıyor.
Her ne kadar amatörce denilse de her işte olduğu gibi sebze yetiştirmek de bilgi sahibi olmayı gerektiriyor. Saksıdaki ya da bahçedeki toprağın hazırlanması, tohum ya da fide temini, ekim-dikim işlemi, sulama, gübreleme ve ilaçlama gibi konularda ilk başta işin uzmanlarından yardım almak gerekiyor.
Saksı seçimi önemli
Şehirde sebze yetiştirmeyi ilk başta saksıda ya da evin bahçesinde olmak üzere ikiye ayırmak gerekiyor. Apartman hayatında balkonda yetiştirilecek sebzeler için, uygun ölçüde saksı kullanmak gerekiyor. Küçük çiçek saksıları sebze yetiştirmeye uygun değil. Derin ve geniş saksılar sebzedeki verimli artırıyor. Saksıların güneş gören balkonlara konulması da şart. Fazla suyu tahliye etmek için saksının altında bir ya da birkaç delik açmak gerekiyor. Toprağı da saksının üstünden üç parmak boşluk bırakacak şekilde yerleştirmek gerekiyor.
Domates, biber, patlıcan gibi dikey büyüyen ya da marul, maydanoz, roka, dereotu gibi fazla boy atmayan sebzeler saksıda yetiştirmeye daha uygun. Sırık fasülyesi ve tırmanan hıyar ise tecrübe isteyen sebzeler. Kavun, karpuz, kabak gibi bitkiler ise geniş yayılma alanı istediğinden balkondan ziyade terasta daha kolay yetişir. Bitkileri, uzamaları için sırığa bağlamak ya da kılavuz iplerle desteklemek gerekiyor. Saksıya ekilecek bitkinin tohumdan ya da fideden nasıl ekilip dikileceğini, sulama ve bakım işlerinin nasıl yapılacağını satıcısından ya da internetteki ilgili sitelerden bakıp öğrenmek şart.
Balkonda terasta sera
Sebzelerin devamlı bakım istediğini unutmamalı. Tatil ya da bayramlarda evden birkaç gün ayrı kalındığında susuz kalan bitkilerin kuruması işten bile değil. Bunun önüne geçmek için küçük maliyetlerle damla sulama sistemleri kurdurmak da mümkün. Balkon ve teraslardaki 10 saksılık bir sulama sistemi 200 liraya kuruluyor.
Balkonun ya da terasın büyüklüğüne göre saksıda yetiştirilecek domates, biber, patlıcan gibi sebzelerle evin ihtiyacını karşılamak mümkün. İyi bir yetiştirme süreciyle bir kökten 13 kiloya kadar domates almak mümkün.
Saksıda ekilmişi de var
Ayrı ayrı saksı, toprak ve tohum alarak sebze ekmek ya da dikmek ilk başlayanlar için zor gelebilir. Yapı marketlerde ya da seralarda hazır sebze saksıları da satılıyor. Hiç bilgisi olmayan ve maceraya atılmak istemeyenler bunları tercih edebilir. Fiyatı 16 ile 18 lira arasında değişen bu saksıların içinde ekime hazır halde toprak, ayrıca poşet içinde tohum ve tohum üstü kapama toprağı yer alıyor. Tohumu ve kapama toprağını serptikten sonra kullanma talimatlarına göre sulanan sebze bir süre sonra yeşeriyor ve yenmeye hazır hale geliyor.
Çimi bırak, villa bahçelerinde yatan milli servete yatırım yap
Büyükşehirlerde artan villa sitelerinde oturanlar ya da kentin dış semtlerinde bahçeli evi olanlar ise daha şanslı. Sebze ekimini saksı gibi dar bir alanda değil de normal şartlarda bahçelerinde yapabilirler. Yetiştirme işlemini sıkış tıkış balkonda yapmak yerine geniş alanda yapmaları ve ayakları toprağa basarak stres atmaları mümkün. Genelde villa bahçelerine bakımı daha pahalı olan çim ekiliyor. Çimlerin her gün sulanması, düzenli olarak biçilmesi şart.
Villa bahçelerine çim yerine sebze ekilmesi öneriliyor. Bahçede yaz ve kış sebzeleri ekerek, doğal yolla üretildiğinden emin olunarak bu sebzeleri dalından koparıp taze taze tüketmek mümkün.
Yönetim kararı lazım
Son dönemde şehir dışında yapılan villa sitelerinde sebze ekmek için bostan yeri ayrılıyor. Bu bostan yerlerinde villa sahiplerin kendilerine ayrılan bölümde ya da ortaklaşa sebze üretiyor. Kendine ait bahçesi olan villalarda da eli bu işe yatkın olanlar ekim ve dikim yapabiliyor.
Sadece çim ekili olan bahçelerde sebze yetiştirmek için ise site yönetimlerinin karar çıkarması gerekiyor. Aksi halde komşuların, 'sinek yaptı, böcek çıktı' şikayetlerini göğüslemek güç olabilir.
Balkonda'10 saksılık sera' maliyeti 200 lirayı buluyor
Evsera şirketinin kurucusu biyoloji öğretmeni Yaşar Özdemir, balkonda 10 saksılık bir seraya zaman kontrollü bir sulama sisteminin 190-200 liraya kurulduğunu söyledi.
Özdemir, işe yeni başlayacaklara şu önerilerde bulundu:
“Balkonda sebze yetiştirmede yapılan en büyük hata, bir süre sonra saksıdaki toprağın tuğlalaşarak bitkiyi öldürmesi. Sineklenme, böceklenme de insanları korkutuyor. Uzmanlardan fikir almak lazım. Her tohum, her yörede yetişmez. Fidelerin ona göre aşılı olması lazım. Ciddi bir çalışmayla bir kökten bir sezonda 13 kiloya kadar domates almak mümkün. Kış ve yaz sebzelerini mevsiminde ekmek gerek. Şehir içindeki bahçelerde toprak vasfını yitirmiş durumda, kimyasal kirlilik sözkonusu. Bitki bakımında en önemli şey ilgi. Yapraklardaki değişiklikleri sürekli gözlemeniz gerekir. Bitkilerin beslenmesi ve sulanması çok önemli. Ben biyoloji öğretmeniyim, içinde 70 mineralin bulunduğu bir bitki besini formülü hazırladım. Bu besinle toprakssebze yetiştirmek bile mümkün. Ürünümüz topraklı üretimde de kullanılabiliyor.
EMEKLİ BANKA MÜDÜRÜ: Altı kök domates tüm yaz yeter
Banka müdürlüğünden emekli olduktan sonra organik tarıma başlayan ve 'Yerli Tohum' adıyla internet sitesi kuran Engin Yüksel, balkonda saksıda ya da kendi bahçesinde sebze yetiştirmenin sağlıklı ve doğal olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Ben de bu işe çoluk çocuğuma ilaçsız, hormonsuz sebze yedirmek ve çocuklara sebzelerin nasıl yetiştiğini göstermek için girdim. Öte yandan sebzeler her zaman elinizin altında, taze. Marul, roka, dereotu gibi sebzeleri yılın 365 günü ekmek mümkün.
Domates, biber, patlıcan gibi yaz sebzelerinin ekim/dikim ayı martta. Pırasa, lahana, havuç, turp, ıspanak gibi kış sebzeleri ise bugünlerde ekilir. Saksıda çeri, kiraz ve bodur domates yetiştirmek daha uygun. 6 kök domates bir aileye bütün yaz yeter. Bahçeye ektiğimiz bir kök domatesi 6 hatfa sonra toplamaya başlar ve sezon boyunca 7 kiloya kadar verim alabiliriz. Yapraklarını yediğimiz bitkiler ise 15 günde yenecek hale gelir."
KAYNAK: FEHİM GENÇ / MİLLİYET
