Antik Yunan ve Roma imparatorluğunda kuşkonmaz besin değeri ve şifalı özellikleri sebebiyle yetiştirilmiştir.

16.yy'dan itibaren Fransa ve İngiltere'de popülaritesi artmıştır. İlk yerleşimcilerle de Amerika'ya kadar ulaşmıştır. Avrupa'da kuşkonmaza “kralların yemeği" denir. Fransa Kralı 14.Louis daha uzun bir süre kuşkonmaz yiyebilmek için ilk özel ısıtmalı seraları yaptırmıştır.

Günümüzde kuşkonmaz neredeyse tüm dünyaya yayılmıştır. Dünyanın bir numaralı üreticisi Çin. Onu ABD'ye ihracatta başı çeken Peru izliyor. Kuşkonmazı en çok tüketenler ise Almanlardır. Kültüre alınmış kuşkonmaz Yunanistan'da neredeyse hiç tüketilmezken, 10.000 hektar alanda üretilmekte ve bu üretimin çok büyük bir kısmı Almanya'ya ihraç edilmektedir.

KUŞKONMAZ ÜRETİMİ

Kuşkonmaz tohumundan elde edilen kuşkonmaz fideleri tarlalara dikilir. Fideler 2 yıl bakımdan sonra üç yaşlarında azar azar ürün vermeye başlarlar. Her bahar toprağın belli bir ısı derecesine ulaşmasıyla uyanan kuşkonmaz kökleri sürgün vermeye başlar. Daha çok Avrupa'da kültürü yapılan kuşkonmazın çeşitleri doğal olarak oraların iklimine göre ıslah edilmiş çeşitleridir. Avrupa'da sezonu ve kısadır, yaklaşık 2 ay sürer, Türkiye'de ise yazların daha uzun olması sebebiyle daha uzun bir dönem ürün alınabilir.

TÜRKİYE'DE İLK KUŞKONMAZ ÜRETİMİ

Kültüre alınmış kuşkonmazın ülkemizde ilk kez yetiştirilmesi Cumhuriyet'in kuruluş döneminde olmuştur. Mustafa Kemal, muhtemelen ataşe-askerlik yıllarında Orta Avrupa'da tanıdığı kuşkonmazı sevip peşine düşmüş ve ilk kuşkonmaz yetiştirme girişimi Atatürk'ün isteği üzerine Avrupa'dan kuşkonmaz tohumu getirilmesiyle Yalova Devlet Çiftliği'nde yapılmış.

KUŞKONMAZIN BESİN DEĞERİ

Kuşkonmaz, A, B1, B2, B6 ve C vitaminleri açısından zengin, lifli bir sebzedir. Folikasit, fosfor ve potasyum içerir. Kuşkonmaz bu içeriğiyle güçlü bir idrar söktürücüdür. Kum döktürücü etkisi vardır. Gözlere de iyi gelir. Kalbi güçlendirme ve kanı temizleme özelliği olan kuşkonmaz, sindirimi kolaylaştırır. Kuşkonmaz eski çağlardan beri afrodizyak olarak bilinir.

KUŞKONMAZ PİŞİRME PÜF NOKTASI

Beyaz kuşkonmazları ucu dışında tamamı, yeşil kuşkonmazın ise alt 1/3'lük kısmının kabuğu soyulur. Diplerinden 2cm kadar bir kısmı kesilerek atılır. Kuşkonmazlar tuzlu kaynar suda en fazla 7 dakika haşlanır. Daha sonra suyu süzülüp, soğuk veya buzlu suya alınarak pişme süreci durdurulur. Mor kuşkonmazların şeker içeriği daha fazla olduğundan çiğ tüketime daha uygundur veya çok az pişirilebilir.

KUŞKONMAZLI TARİFLER


HOLLANDEZ SOSLU KUŞKONMAZ

(2 kişilik)

MALZEME: 250 gram tereyağı, 3 yumurta sarısı, 1 limon, 2 bağ beyaz kuşkonmaz

YAPILIŞI: 250 gram tereyağını eritin. Yanmamasına özen gösterin ve üzerinde biriken köpüğü alın.3 yumurtanın sarısını ayırıp bir kapta blender ya da çatal yardımı ile çırpın. Kısık ateşte sıcak su dolu tencerenizin üstüne yumurtaların çırpıldığı kabı oturtun.Köpüğü alınmış yağı azar azar yumurtaya ekleyerek çırpmaya devam edin. Yağı sıcak ve hızlı eklerseniz yumurta pişer ve sosunuz katılaşır. Yumurta ve yağınızı çırpmayı bırakmadan 1 limonun suyunu ekleyerek çırpmayı sürdürün. Az tuz ve az karabiber ekleyin.

2 bağ beyaz kuşkonmazın diplerindeki en alt 2cm'lik kısmını kesip atın. Kuşkonmazın ucu dışında tamamınısebze soyucu ile soyun. Kaynar suya atarak 8 dakika haşlayın. Üzerine hollandez sosunu dökerek servis edin.

Not: Bu tarif klasik olarak beyaz kuşkonmazla yapılmakla birlikte, yeşil ve mor kuşkonmazla da leziz sonuç verir.


KUŞKONMAZ ÇORBASI

MALZEME: Yeşil kuşkonmaz (Porsiyon başına üç adet kuşkonmaz), 2 diş sarımsak, 1 baş soğan, 100 gr. Tereyağı, 1 tutam dereotu, 100 gr krema (Arzuya göre)

YAPILIŞI: Kuşkonmazların uç kısımlarını keserek ayırın. Dipteki kalın kısımları kesip atın. Gövdenin alt yarısının sebze soyucu ile soyun. İri parçalar halinde kesin. İri kıyılmış bir soğanı ve iki diş sarmısağı zeytinyağında kuşkonmazlar ve limon suyu ile beraber 5 dakika kavurun. Su ekleyin ve kaynadıktan sonra 20 dakika daha pişirin. Tereyağı ekleyerek karışımı pürüzsüz bir dokuya kavuşana dek blender'dan geçirin. Dereotu ve çiğ kuşkonmaz uçları ile süsleyerek servis edebilirsiniz. Kuşkonmaz uçlarını az haşlayarak da kullanabilirsiniz. Arzuya göre servis ederken krema da ekleyebilirsiniz.

Not: Dilerseniz yeşil kuşkonmaz çorbasına renk katması için bir kaç yaprak ıspanak, yoğunluğunu arttırmak için ise patates ekleyebilirsiniz. Porsiyon başına üç kuşkonmaz düşünerek yapabileceğiniz bu çorbada beyaz ve yeşil kuşkonmaz kullanabilirsiniz.


IZGARA KUŞKONMAZ

MALZEME: 2 bağ kuşkonmaz, Zeytinyağı ya da tereyağı, Parmesan peyniri

YAPILIŞI: Orta kalınlıkta, dipteki sert kısımları kesilip atılmış ve kabukları soyulmuş kuşkonmazları mangal, döküm ızgara ya da döküm tavada çevirerek 10 dakika pişirin. Üzerine dilerseniz zeytinyağı ya da tereyağı sürün. Arzuya göre parmesan peynir ile servis edebilirsiniz.


JAMBONA SARILMIŞ KUŞKONMAZ

MALZEME: 12 adet kuşkonmaz, 12 dilim jambon, Tereyağı ya da zeytinyağı

YAPILIŞI: Ayıklanmış kuşkonmazları kaynar suya atarak 1 dakika kadar haşlayın. Soğuduktan sonra jambon veya dilediğiniz diğer şarküteri dilimlerini tek tek kuşkonmazlara sarın. Üzerine çok az yağ sürerek fırınlayın ya da döküm bir tavada döndürerek kızartın.


KUŞKONMAZLI MAKARNA

MALZEME: 1 bağ kuşkonmaz, 2 diş sarımsak, 1 orta boy soğan, 100 gr. ayıklanmış bezelye, 200 gr kreme, 1 paket makarna, 1 demet dereotu, Zeytinyağı

YAPILIŞI: İki diş sarımsak ve 1 orta boy soğanı doğrayıp zeytinyağında kavurun. İri doğranmış taze kuşkonmazları ve ayıklanmış bezelye tanelerini ekleyip 5 dakika sote edin. Krema ekleyip bir kez kaynatıp ateşten alın. Al dente pişirdiğiniz makarnanıza sosu karıştırın. İnce kıyılmış bol dereotu ilave ederek sunun.


YUMURTALI KUŞKONMAZ

MALZEME: 6 sap kuşkonmaz, 1 orta boy soğan, 2 yumurta

YAPILIŞI: Kuşkonmazların dibindeki sert kısmı elle kırıp ya da kesip atın.Kalan kısmını iri parçalara bölün. İnce doğranmış bir soğanı zeytinyağında kavurun. Sonra kuşkonmazları ekleyin ve diriliğini kaybetmeden soğanla çevirerek pişirin. 2 yumurtayı beyazları ile birlikte tuz ve karabiber ile çırpın ve tavaya ekleyin. Birlikte 1 dakika pişirip sıcak olarak servis edin.

Not: Bu tarif yabani kuşkonmazın Ege ve Akdeniz bölgelerimizde en çok tercih edilen tüketim şeklidir.

Yemek Fotoğrafları: Gözde Durusoy

Konsept Lalehan Uysal

Nomad Tarım