Önsel Ünal / Gazeteci-Yazar / [email protected]

Türkiye'nin 20 yıl önce Tokat ve Kelkit Vadisi sahasında yaşanan vakalarla tanıştığı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı tam mevsimine girdi. Dünya ülkelerinde çoğu olguya Haziran- Eylül arasında rastlanırken, Türkiye'de özellikle Mart-Eylül arasında kene vakaları tırmanışa geçiyor.

Sağlık Bakanlığı kene ısırmasına karşı aşı geliştirilmesi için çalışmalarını sürdüredursun Türkiye'nin en önemli bilim kurulu TÜBİTAK, kararlarıyla şaşırtmaya devam ediyor. Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi tarafından 2012 yılında hazırlanan ve Türkiye'de epidemiyolojik yani tam kapsamlı ilk örnek model kene projesi TÜBİTAK tarafından ret yedi. Üstelik projeye ret oyu verenler beş kurul üyesinden üçünün keneyle ve Kırım Kongo hastalığı ile uzaktan yakından ilgisinin bulunmaması, diğer ikisinin ise keneyle derinlemesine ve çok yönlü çalışmalarının olmaması dikkat çekti.

Kırım Kongo Kanamalı hastalığın 4 ayağından (kene, insan, virüs, hayvan) kene ayağıyla ilgili sorunlara çözüm getirebilecek bir şekilde örnek, tip proje olarak 2012 yılında Türkiye'nin sayılı kene uzmanı bilim adamlarınca hazırlanan TOVAG-112O746 proje numaralı "Ankara Ve Civarında Kene Türleri; Kenelerde Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Virusu Varlığının Moleküler Olarak Saptanması Ve Vektör Kenelerin Mevsimsel Aktivitelerinin Belirlenmesi" başlıklı proje dönemin TÜBİTAK panelistlerince ret yedi.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre ise Kırım Kongo Kanamalı Ateşi nedeniyle 2012-2016 yılları arasında 10 bin 219 vakadan 485'i hayatını kaybetti. Tedbir alınmazsa bu sayının artmasından endişe duyuluyor.

TÜRKİYE'DE 6-7 TEHLİKELİ KENE TÜRÜ VAR

Raporun yöntem bölümünde KKKA hastalığının yaygın olarak görüldüğü Tokat, Yozgat, Çorum, Çankırı, Sivas gibi illerden Çubuk ve Kazan mezbahalarına getirilen kesim hayvanlarından toplanan kenelerin KKKA hastalığının yayılmasındaki rollerinin tespitine yer verildi.Yaz kenesigiller familyasından Hyalomma marginatum, kırım Kongo kanamalı ateşine vektörlük yapan 6-7 kene türünün Türkiye'de bulunduğuna dikkat çekildi.

KKKA'nın en sık görüldüğü iller ise sırasıyla şöyle:

Gümüşhane, Tokat, Bayburt, Yozgat, Erzincan, Erzurum, Çorum, Sivas, Amasya, Tunceli, Bingöl, Çankırı, Giresun, Kırşehir, Artvin, Kastamonu, Kars, Samsun, Ordu, Muş, Kırklareli, Bilecik.

KIRIM KONGO'DA ÖNEMLİ BİR YOL ALINAMADI!

Konuyla ilgili olarak haber sitemize açıklama yapan ve Türkiye'de 1979 yılından beri en fazla kene çalışmasında bulunan 3 kişiden biri olan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim dalı Başkanı Prof. Dr. Zafer Karaer, KKKA konusunda önemli bir yol alınamadığının altını çizdi.

81 İLİN KENE HARİTASI ÇIKARILMALI

Kene vakalarının önlenmesi noktasında Sağlık Bakanlığı'nın eylem planının olması gerektiğine vurgu yapan Karaer, yetkililere acilen 81 ilin kene haritasının çıkarılması uyarısını yapıyor. Karaer, “Kene çalışmaları konusunda Türkiye'de ilk üç kişiden biri olmama rağmen 2012 yılında Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kırım-Kongo hastalığı bilim kurulu üyesi olarak davet edildim. Ancak ne olduysa o gün bu gün davet edildiğim ilk ve son toplantı bu oldu. Bir daha hiçbir toplantıya, panele davet edilmedim. Gerekçesini de bilmiyorum" dedi.

Prof. Dr. Zafer Karaer, artan kene vakalarına rağmen hastalıkla ilgili yapılması gerekenlerin tam bilinmediğini belirterek, bu durumun ise düşündürücü olduğunu söyledi. “Yani 10 yılı aşkın izlenen politikaların ve bunlara bağılı hastalığın gerçek manada kimliğini ortaya koyan epidemiyolojik çalışmalar (hastalık nerede, nasıl ve ne zaman, niçin çıkıyor?) bulunmuyor" açıklamasında bulunan Karaer, bu durumu ise hastalığa esir olmak şeklinde değerlendirdi.

KENE PROJESİNDE FETÖ İDDİASI!

2015 yılında hastalığın kene ayağı ile ilgili sorunlara çözüm getirebilmek amacıyla örnek, tip proje olarak Ankara ve civar bölgelerde üniversiteleri nezdinde yaptıkları proje çalışmalarını TÜBİTAK'a verdiklerini söyleyen Karaer, bu projenin Türkiye'nin ilk model çalışması olmasına rağmen ne hikmetse reddedildiğini ancak Sağlık Bakanlığı tarafından projenin desteklendiğini söyledi.

Karaer, TÜBİTAK'ta hiç kene ve Kırım-Kongo hastalığı çalışması olmayan 5 üyenin projenin önemli olmadığı gerekçesiyle ret vermelerine anlam veremediğini belirterek, böylesine önemli bir projenin kabul görmemesinin sorgulanması gerektiğini ifade etti.

KİMLER TEHLİKE ALTINDA?

Uzmanlar özellikle kırsal alanlarda çok dikkatli olunması gerektiği konusunda halkı uyarıyor. Hastalığın spesifik tedavisi olmadığı için bakım ve destek tedavisi çok büyük önem arz ediyor.

Tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar,

Kasaplar,

Çobanlar,

Mezbaha çalışanları,

Veterinerler ,

Kamp ve piknik yapanlar,

Korunmasız olarak yeşil alanlarda (Bahçe, bağ, tarla, orman ve orman kenarı tarım arazisi vb.) bulunanlar risk altındadır.

Aşısız evcil hayvanlarını bahçelerde gezdirenler.

KKKA'NIN BELİRTİLERİ

Yüksek ateş, Baş ağrısı, Yoğun halsizlik, Kollarda ve bacaklarda şiddetli ağrı, Bazen kusma, karın ağrısı veya ishal, Yüzde kızarıklık, İlerleyen safhada vücudun değişik yerlerinde kanamalar, Gövde, kol ve bacaklarda morluklar, Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülmesi.

Bilim adamları kolay yetişmiyor. Prof. Dr. Zafer Karaer, bu yazıyı yazdığım saatlerde telefonda bana emekliliği için üniversitede tören yapıldığını söylerken çok şaşırdım ve üzüldüm. Türkiye bir önemli bilim adamını daha emekli ediyor. Kıymeti bilinmiş midir? Orası muamma. Ama bir gerçek var ki Karaer, bilim hayatı boyunca çok mücadele verdi. Yarım asıra yakın yaptığı çalışmaların yansımasını 'Penceremden Üniversite Gerçekleri ve Ülkem' isimli kitabında özetliyor Karaer Hoca ve bilim adamının tanımını şöyle yapıyor:

“Ülkeye katma değer sağlayan, ülkenin sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar yapmaktır, Kitap yazmaktır, bilim insanı yetiştirmektir."

Karaer hoca, katma değer sağladı, makaleler yazdı, kitap çıkardı ve ülkeye sayısız bilim insanı yetiştirdi. Ülkesine sevdalı bilim adamı şimdi huzurla ama buruk bir kalple emekli oluyor. Öğrencileri hocalarıyla gurur duyuyor. Umarız ki Prof. Dr. Zafer Karaer'in bundan sonraki dönemde çalışmaları dikkate alınır.