Dünya gazetesi yazarı Ali Ekber Yıldırım, hasadın başladığı bugünlerde buğdayda genel durumu değerlendirdi. Buğdayda genel durumun pek parlak olmadığını ifade eden Yıldırım, üretimin artan nüfusla aynı oranda artmadığına dikkat çekti. Gıda güvenliği için buğday politikasının yeniden ele alınması gerektiğini ifade eden Yıldırım, Türkiye'nin buğdayla ilgili genel durumunu 10 başlıkta özetledi.
ÜRETİM 17 MİLYON İLE 22 MİLYON TON ARASINDA DEĞİŞİYOR
Genel olarak bakıldığında Türkiye'nin buğday üretimi 1980 yılından bu yana 17 milyon ton ile 22 milyon ton arasında gerçekleşiyor. İklim koşullarının iyi olduğu yıllarda 21-22 milyon ton olan üretim olumsuz iklim koşullarında ise 17-18 milyon tona kadar geriliyor.
GEÇEN YIL REKOR KIRDIK BU YIL ÜRETİM YÜZDE 5 AZALACAK
Geçen sene ilk kez 22.5 milyon ton üretim olduğunda tarihi rekor kırdık diye sevindik. Bu yıl kuraklık ve olumsuz hava koşulları nedeniyle üretimin yüzde 5 civarında azalarak 20 milyon tonun altına inmesi bekleniyor. En büyük düşüş Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu'da olacağı tahmin ediliyor.
NÜFUS İKİ KAT ARTTI AMA BUĞDAY ÜRETİMİ O ORANDA ARTMADI
Buğday üretimi nüfus artışı ile karşılaştırıldığında çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor. Türkiye'nin nüfus artışına bakıldığında 1980-2016 döneminde büyük bir artış olduğu görülüyor. 1980'de yaklaşık 45 milyon olan ülke nüfusu bugün 80 milyona dayandı. Ama buğday üretimi aynı oranda artmıyor. Artan nüfusu beslemek için ihtiyaç duyulan buğdayın bir bölümü ithalatla karşılanıyor.
ERKEN HASAT BUĞDAYA ZARAR VERİYOR
Geçen hafta Antalya Ticaret Borsası'nda sektör temsilcilerinin katıldığı toplantıda buğday konusunda ciddi uyarılar yapıldı. Üreticilerin verdiği bilgilere göre, kuraklığın etkisi ile bazı yörelerde, yüksek kesimlerde yüzde 70'e varan oranlarda verim kaybı var. Un sanayicilerinin uyarısı ise hasatla ilgiliydi. Üretici buğday hasadını bir an önce tamamlayarak ikinci ürün ekme kaygısı ile hasadı erken yapıyor. Erken hasat ürün kalitesini olumsuz etkiliyor. Erken hasat edilen ve rutubet oranı yüksek olan buğday tercih edilmediği için üretici bundan zarar görüyor.
TMO FİYATTAN DOLAYI PİYASADAN DAHA AZ BUĞDAY ALABİLİR
Toprak Mahsulleri Ofisi geçen yıl toplam 5.5 milyon ton hububat alımı yaptı. Bunun 3.3 milyon tonu buğday. Bu yıl üretimin düşmesine bağlı olarak fiyat yükselirse Toprak Mahsulleri Ofisi daha az alım yapacaktır.
ÜRETİM 20 MİLYON TONUN ALTINA DÜŞERSE FİYATLAR YÜKSELİR
Anadolu Kırmızı Sert Buğday'ın borsalarda, piyasada tonu 900 lira ile 1060 liradan işlem görüyor. Bu fiyat geçen yılın biraz üzerinde. Üretim 20 milyon tonun altına düşerse önümüzdeki günlerde fiyatın yükselmesi beklenebilir. Hasadın yoğun olduğu Haziran-Temmuz dönemi piyasaya çok miktarda ürün gireceği için fiyat bir miktar düşebilir. Fakat, sonraki aylarda fiyatın yükseleceği beklentisi var. Ürün çiftçinin elinden çıktıktan sonra fiyatı artacak.
HASAT BAŞLADI AMA TMO BUĞDAY SATMAYA DEVAM EDİYOR
Başta da belirttiğimiz gibi hasat başlarken Toprak Mahsulleri Ofisi, stoğundaki buğday ve diğer hububat ürünlerini satışa çıkardı. Her yıl hasat döneminde Ofis'in piyasaya girerek satış yapması veya ithalat yapılması üreticiye zarar veriyor. Ofis'ten 29 Nisan'da yapılan yazılı açıklamada 2 Mayıs itibariyle sadece kullanıcılarına (makarna, irmik, şehriye ve bulgur fabrikalarına) satışı yapılan makarnalık buğday peşin bedelle kalitelerine göre tonu 925 lira ile 1.085 liradan satılıyor. Yerli ve ithal ekmeklik buğdaylar kişi ve kuruluş ayrımı yapılmaksızın serbest olarak peşin bedel mukabili kalitelerine göre tonu 825 ile 965 liradan satılıyor. Ofis, 31 Mayıs 2016 (dâhil) tarihi itibariyle satışları sonlandıracak.
FİYATLARIN NE ZAMAN AÇIKLANACAĞI BİLİNMİYOR
Toprak Mahsulleri Ofisi, geçen sene Anadolu Kırmızı Sert Buğday için ton başına 862 lira fiyat açıkladı. Bu yıl fiyatın ne zaman açıklanacağı henüz bilinmiyor. Bu hafta yaş çay alım fiyatı yüzde 12 artışla açıklandı. Buğdayda yüzde 10 artış yapılsa geçen yıla göre fiyatın ton başına 950 lira olması beklenebilir.
BUĞDAYDA DESTEK PRİMİ 2009'DAN BUYANA ARTMIYOR
Buğdayda kilo başına 5 kuruş yani ton başına 50 lira destekleme primi veriliyor. Bu prim tam 8 yıldan beri artırılmadı. Yani 2009 üretim yılında kilo başına 5 kuruş olan buğday destekleme primi 2016 destekleme kararnamesinde de 5 lira olarak yer aldı. Bu yıl gübre ve mazot desteği birleştirilerek verileceği için hububat üreticisi, bu değişimden zarar görecek. Geçen sene hububat üretimi yapan çiftçilere dekar başına 4 lira 85 kuruş mazot,6 lira 60 kuruş gübre desteği olmak üzere 11 lira 45 kuruş destek ödeniyordu. Bu yıl iki destek birleştirildi ve dekara 11 lira verilecek. Üreticinin dekar başına 45 kuruş kaybı olacak.
ÜRETİMİN AZALMASI İTHALATI GÜNDEME GETİRECEK
Üretimin azalması nedeniyle ihtiyacın bir bölümü yine ithalatla karşılanacak. Rusya, Türkiye'nin en fazla buğday aldığı ülkelerden birisi. Bu ülke ile yaşanan kriz nedeniyle buğday ithalatının bu yıl yapılıp yapılmayacağı henüz bilinmiyor. Hangi ülkeden olursa olsun ithalat mutlaka yapılacak.
