Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, koronavirüsle birlikte şeker fabrikalarının önemi bir kez daha ortaya çıktı. Şeker fabrikalarının en önemli çıktısı olan melastan üretilen etil alkol, Türkiye’nin dezenfektan ve kolonya ihtiyacına hızır gibi yetişti. Türkiye’de üç şeker fabrikasında melastan etil alkol üretiliyor. Konya Şeker, Türk Şeker’in bünyesindeki Eskişehir Şeker Fabrikası ve Amasya Şeker fabrikasında etil alkol üretilirken, piyasaya en önemli etil alkol arzı Konya Şeker tarafından yapıldı. Üç şeker fabrikasında bu etil alkol üretilmemiş olsaydı, Türkiye koronavirüsle mücadelede büyük bir etil alkol kriz yaşayacaktı. Şeker fabrikaları, istihdam başta olmak üzere hayvancılık ve sağlıklı gıda üretiminde stratejik bir konumda bulunurken 2018 yılında yapılan bilinçsiz özelleştirmenin faturaları da çıkmaya başladı.
ÖZELLEŞTİRMENİN FATURASI ÇIKMAYA BAŞLADI
Yapılan özelleştirme ile kamuya ait 25 şeker fabrikasından 10 tanesi özelleştirilirken, özelleştirilen fabrikalarda ciddi bir üretim kaybının yaşandığı ortaya çıktı. 2019/2020 pazarlama yılında satışı yapılan 10 fabrikadan 5 tanesi kendilerine tanınan kota kapsamında üretim yaparken, 5 tanesinde ise yaklaşık 100 bin ton eksik şeker üretildi.
ÜRETİM ŞARTINI YERİNE GETİRMEDİLER
Hiçbir stratejiye dayanmadan özelleştirilen şeker fabrikalarında geçen yıl yaklaşık 100 bin ton şeker kaybı yaşandı. Üretim şartını yerine getirmeyen Erzurum, Erzincan, Elbistan, Muş ve Alpullu şeker fabrikalarının eksik ürettiği yaklaşık 100 bin ton şeker kotasının Türk Şeker’e devredilmesi gerekirken, bu kotalar mücbir sebebe sokularak firmalara büyük bir kıyak geçildiği kaydediliyor.
EKSİK ÜRETİLEN KOTANIN TÜRK ŞEKER’E DEVREDİLMESİ GEREKİYOR
Özelleştirme İhale Şartnamesine göre, yüzde 90 kotanın altında şeker üretimi yapılan fabrikaların şeker kotalarının Türk Şeker’e devredilmesi gerekiyor. Ancak 2020/2021 pazarlama yılı çerçevesinde pancar ekiminin başlamasına rağmen kotanın altında üretim yapan 5 fabrikanın yaklaşık 100 bin ton şeker kotasının Türk Şeker’e devredilmeyerek bu fabrikaları alan firmalara büyük bir kıyak geçildiği ortaya çıktı.
HANGİ FABRİKALAR ÜRETİM ŞARTINI YERİNE GETİRDİ HANGİLERİ GETİRMEDİ?
Doğuş Gıda (Afyon Şeker Fabrikası), Safi Katı Yakıt (Çorum Şeker Fabrikası), Tutku Gıda (Kırşehir Şeker Fabrikası), DSL İnşaat (Bor Şeker Fabrikası) ve Kayseri Şeker Fabrikası (Turhal Şeker Fabrikası) ihale şartnamesi kapsamında fabrikalara tanınan kota kapsamında şeker üretimi yaparken, Erzurum ve Erzincan Şeker Fabrikasını alan Albayrak Turizm, Elbistan Şeker Fabrikasını alan Mutlucan, Muş Şeker Fabrikasını alan MBD-Öz Erka ortak girişim gurubu ile Alpullu Şeker Fabrikasını alan Binbirgıda, ihale şartnamesinin altında üretim yaptı.
ÜRETİLMEMİŞ ŞEKER ÜRETİLMİŞ GİBİ Mİ GÖSTERİLİYOR?
Üretim şartını yerine getirmiş gibi gösteren Çorum ve Kırşehir şeker fabrikalarının da üretim randımanlarının Avrupa’daki en modern şeker fabrikalarının bile üstünde gösterilmesi, fabrikalarda gerçek üretimin üstünün örtüldüğüne yönelik kaygıları gündeme getirdi. Üretim şartını yerine getirmeyen fabrikaların kotalarının Türk Şeker’e devredilmemesi, fabrikalarda gerçek üretim rakamlarının da sağlıklı bir şekilde denetlenmediği soru işaretlerine neden olurken, üretilmemiş şekerin üretilmiş gibi gösterilmesinin Türkiye’yi yakın gelecekte ciddi bir şeker sorunu ile karşı karşıya bırakmasından endişe ediliyor.
5 FABRİKADA YAKLAŞIK 100 BİN TON KAYIP
2019/2020 pazarlama yılında Erzurum ve Erzincan Şeker fabrikasında 30 bin ton, Elbistan Şeker Fabrikasında 17.5 bin ton, Muş Şeker Fabrikasında 24.5 bin ton ve Alpullu Şeker Fabrikasında ise 17.7 bin ton kota altı şeker üretildi.
ÜRETİM ŞARTINI YERİNE GETİRMEYEN FABRİKALAR CEZALANDIRILACAĞI YERDE ÖDÜLLENDİRİLDİLER
Özelleştirilen şeker fabrikalarında, yüzde 90 kota altı üretim yapılan fabrikalarda, bu kotaların Türk Şeker’e devredilerek, bu firmaların 2019/2020 pazarlama yılına ait teminatlarının da Özelleştirme İdaresi tarafından irat kaydedilmesi gerekiyordu.
KOTA KIYAĞINA MÜCBİR SEBEB BAHANESİ
Kota altı üretim yapan şeker fabrikalarında, hem teminatlarının irat kaydedilmemesi hem de kota kaybı yaşamamaları için üretimdeki düşüşü mücbir sebeplere sokmaya çalıştıkları iddia ediliyor. Ancak mücbir sebebi haklı gösterecek bir gelişmenin olmadığı vurgulanıyor.
ÜRETİM ŞARTINI YERİNE GETİREN FABRİKALARIN ÜRETİMLERİ DE GERÇEKLERLE ÖRTÜŞMÜYOR
Diğer yandan yüzde 90 kotanın üstünde üretim yapan bazı firmalarında hem kota kaybı yaşamamak hem de teminatlarının irat kaydedilmemesi için gerçek üretimlerini gizledikleri iddia ediliyor. Fabrikalara ciddi bir yatırım ve iyileştirme yapılmadığı halde özelleştirme öncesindeki işletme verimlilikleri ve fabrikasyon değerlerinde ciddi iyileşmelerin görüldüğü, bunun da gerçek üretimle örtüşmediğinin altı çiziliyor.
ÜRETİLMEYEN ŞEKERİN ÜRETİLMİŞ GİBİ GÖSTERİLMESİ BÜYÜK BİR SORUNA NEDEN OLABİLİR
Özelleştirilen şeker fabrikalarında üretim verimliliklerinin sağlıklı bir şekilde incelenmediği fabrikaların kendi verileri üzerinden üretim rakamlarının değerlendirildiği kaydedilirken, bu durumun Türkiye’de üretilmediği halde üretilmiş gibi gösterilen şekerden dolayı büyük bir şeker açığına girebileceğine dikkat çekiliyor.
